چهار شعوری که خداوند به حیوانات داده است

خداوند مخلوقات را آفرید و از بین آن‌ها فقط انسان را لایق مقام خلیفه‌اللهی دانست و نعمت عقل را فقط به او ارزانی داشت.

ولی بااین‌همه حیوانات را نیز موردتوجه ویژه قرار داد و ویژگی‌هایی غیر از غرایز حیوانی به او عنایت فرمود. ویژگی‌هایی که حاکی از درک و شعور حیوان نسبت به مبدأ و معاد است و معرفتی که مربوط است به نحوه زندگی در این دنیای خاکی.

در روایتی از امام صادق علیه‌السلام، چهار درک و شعوری که خداوند به حیوانات عنایت فرموده، بیان‌شده است. آنجا که فرمودند:

مَهْمَا أُبْهِمَ عَلَى الْبَهَائِمِ مِنْ شَیْ‏ءٍ فَلَا یُبْهَمُ عَلَیْهَا أَرْبَعَةُ خِصَالٍ مَعْرِفَةُ أَنَّ لَهَا خَالِقاً وَ مَعْرِفَةُ طَلَبِ الرِّزْقِ وَ مَعْرِفَةُ الذَّکَرِ مِنَ الْأُنْثَى وَ مَخَافَةُ الْمَوْتِ¹

زمانی که خداوند حیوانات را فاقد عقل انسانی آفرید، چهار خصلت و شعور را به آن‌ها عطا نمود:

این معرفت که خالقی دارند؛ آگاهی به اینکه در طلب روزی باشند؛ شناخت جنس نر و ماده؛ و ترس از مرگ.

 

حیوانات به خاطر شناخت خالق است که او را تسبیح گفته و عبادت می‌کنند. چنانچه در قرآن کریم آمده است:

أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یُسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الطَّیْرُ صَافَّاتٍ کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبیحَهُ وَ اللَّهُ عَلیمٌ بِما یَفْعَلُون²

آیا ندانسته ‏اى که هرکه در آسمان‏ها و زمین است و پرندگان بال گشوده خدا را تسبیح مى‏گویند؟ به‌یقین هریک نماز و تسبیح خود را مى ‏داند و خدا به آنچه انجام مى‏ دهند داناست.

آن‌ها به خاطر آگاهی که به لزوم و نحوۀ طلب روزی و به خاطر معرفتی که به جنس نر و ماده دارند، و همچنین به خاطر علاقه به زنده ماندن توانسته‌اند حیات خود را از خطرات حفظ کرده و درصدد ادامه نسل خویش برآیند.

پاورقی:

1. الکافی (ط الإسلامیة) ؛ ج‏6 ؛ ص539

2. سورۀ نور؛ آیۀ 41