آخرین انسان روی زمین!

از امام صادق علیه السلام روایت شده که فرمودند:

لَوْ کَانَ النَّاسُ رَجُلَیْنِ لَکَانَ أَحَدُهُمَا الْإِمَامَ وَ قَالَ إِنَّ آخِرَ مَنْ یَمُوتُ‏ الْإِمَامُ لِئَلَّا یَحْتَجَّ أَحَدٌ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ‏ أَنَّهُ تَرَکَهُ بِغَیْرِ حُجَّةٍ لِلَّهِ عَلَیْهِ‏.¹

اگر مردم زمین تنها دو کس باشند یکى از آن دو امامست. و فرمود: آخرین کسى که‏ بمیرد امامست تا کسى بر خداى عز و جل احتجاج نکند که او را بدون حجت واگذاشته است.

طبق این بیان نورانی آخرین کسی که برای اتمام حجت خداوند بر مردم در دنیا باقی خواهد ماند امام است.

 

در استدلال بر این مدعی برچند دلیل میتوان استناد کرد. از جمله:

اول: از یک طرف خداوند انسان را مکلف و مسئول اعمالش قرار داده است. از طرف دیگر اتیان تکلیف و انجام مسئولیت بدون راهنما ممکن نیست.

لذا خداوند پیامبران را برای هدایت انسانها مبعوث کرد. «رُسُلًا مُبَشِّرِینَ وَ مُنْذِرِینَ لِئَلَّا یَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ»²

ما این پیامبران را بشارت‏ دهنده و انذارکننده قرار دادیم تا به رحمت و پاداش الهى، مردم را امیدوار سازند و از کیفرهاى او بیم دهند تا اتمام حجت بر آنها شود و بهانه ‏اى نداشته باشند.

ائمه معصومین هم برای استمرار رسالت انبیاء انتخاب شده اند و خداوند در زمان بعد از انبیاء، به وسیله ایشان حجت را بر مردم تمام کرده است. لذا بدون وجود امام، حجت بر مردم تمام نشده و مؤاخذه انسان در قبال اعمالش صحیح نیست.

دوم: به باور عارفان، مقصود نهایی از خلق عالم چیزی جز خلق انسان نبوده است و بدون حضور انسان کامل در عالم، حق تعالی به طور کامل به مقصود خویش نمی رسید. دلیل و بیان این مطلب در جای خود به طور مفصل بحث شده است.³

این تبیین را میتوان در بیان نورانی خداوند عز وجل خطاب به حضرت محمد صلی الله علیه و آله مشاهده کرد. در آنجا که میفرمایند:

لولاکَ لما خلقتُ الافلاکَ؛ اگر حضرت محمد صلی الله علیه و آله نبود، خداوند افلاک را نمی آفرید.

زیرا هدف اصلی از خلقت، وجود آن حضرت بود و اگر ایشان خلق نمیشدند، خلقت سایر مخلوقات بیهوده میشد.⁴

ائمه معصومین علیهم السلام نیز به عنوان مصداق اتم انسان کامل، هدف غایی از خلقت هستند و بدون ایشان خلقت به هدف غائی خود نائل نمیشود.

از حضرت سجّاد علیه السّلام نقل است که فرمودند:

لَوْ لَا مَا فِی الْأَرْضِ مِنَّا لَسَاخَتِ الْأَرْضُ بِأَهْلِهَا ... وَ لَمْ تَخْلُ الْأَرْضُ مُنْذُ خَلَقَ اللَّهُ آدَمَ مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ فِیهَا ظَاهِرٍ مَشْهُورٍ أَوْ غَائِبٍ مَسْتُورٍ وَ لَا تَخْلُو إِلَى أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ مِنْ حُجَّةِ اللَّهِ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَمْ یُعْبَدِ اللَّه‏ ⁵

اگر ما در زمین نبودیم، زمین با اهلش فرو مى‏ رفتند. از آفرینش زمین و خلق آدم تا حال زمین از حجّت خدا خالى نمانده، که این حجت ها یا ظاهر و مشهور هستند یا غایب و پنهان؛ و تا روز قیامت از حجّتى الهى خالى نخواهد ماند؛ و گرنه خداوند عبادت نمى ‏شد.

 

منابع برای مطالعه بیشتر:

1.    اصول کافی؛ کتاب الحجه

2.     مبانی و اصول عرفان نظری؛ بخش چهارم؛ سید یدالله یزدان پناه

3.      مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول ؛ ج‏2 ؛ ص299

4.      شرح أصول الکافی (صدرا) ؛ ج‏2 ؛ ص505

پاورقی:

1. الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج‏1 ؛ ص180

2.  سوره نساء آیه 165

3. مبانی و اصول عرفان نظری؛ بخش چهارم؛ سید یدالله یزدان پناه

4. همان

5. الإحتجاج على أهل اللجاج (للطبرسی) ؛ ج‏2 ؛ ص317