توشه آخرتت را این‌چنین فراهم کن

امیرالمؤمنین علیه‌السلام تعبیر زیبایی درباره انفاق و صدقه به مستمندان دارند.

آن حضرت در ضمن نامه‌ای خطاب به فرزندشان امام حسن علیه‌السلام سفارش کردند:

وَ اعْلَمْ أَنَّ أَمَامَکَ طَرِیقاً ذَا مَسَافَةٍ بَعِیدَةٍ وَ مَشَقَّةٍ شَدِیدَةٍ وَ أَنَّهُ لَا غِنَى بِکَ فِیهِ عَنْ حُسْنِ الِارْتِیَادِ وَ قَدْرِ بَلَاغِکَ مِنَ الزَّادِ مَعَ خِفَّةِ الظَّهْرِ فَلَا تَحْمِلَنَّ عَلَى ظَهْرِکَ فَوْقَ طَاقَتِکَ فَیَکُونَ ثِقْلُ ذَلِکَ وَبَالًا عَلَیْکَ‏ وَ إِذَا وَجَدْتَ مِنْ أَهْلِ الْفَاقَةِ مَنْ یَحْمِلُ لَکَ زَادَکَ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَیُوَافِیکَ بِهِ غَداً حَیْثُ تَحْتَاجُ إِلَیْهِ فَاغْتَنِمْهُ وَ حَمِّلْهُ إِیَّاهُ وَ أَکْثِرْ مِنْ تَزْوِیدِهِ وَ أَنْتَ قَادِرٌ عَلَیْهِ فَلَعَلَّکَ تَطْلُبُهُ فَلَا تَجِدُهُ‏ وَ اغْتَنِمْ مَنِ اسْتَقْرَضَکَ فِی حَالِ غِنَاکَ لِیَجْعَلَ قَضَاءَهُ لَکَ فِی یَوْمِ عُسْرَتِکَ‏  (نهج البلاغة ؛ نامه 31)

ترجمه:

بدان راهى بس طولانى و پر مشقت در پیش دارى و نیز بدان در این راه از تلاش شایسته، و اندازه‏گیرى توشه و راحله به مقدار کافى بى‏نیاز نخواهى بود، و با توجه به این‌که باید در این راه سبک‌بار باشى، بیش از تاب و تحمل خود بار بر دوش مگیر که سنگینى آن براى تو وبال خواهد بود.

و هرگاه نیازمندى را یافتى که مى‏تواند زاد و توشه تو را تا رستاخیز بر دوش گیرد و فردا که به آن نیازمند شوى به تو پس دهد، آن را غنیمت بشمار و این زاد را بر دوش او بگذار، و اگر قدرت بر جمع‌آوری چنین زاد و توشه‏اى را دارى هر چه بیشتر فراهم‌ساز و همراه او بفرست، چراکه ممکن است روزى در جستجوى چنین شخصى برآیی ولى پیدایش نکنى.

و هنگامی‌که بى‏نیاز هستى، اگر کسى از تو قرض بخواهد، آن را غنیمت بشمار، تا در روز سختى و تنگدستى‏ات به تو پس دهد.

 

امیرالمؤمنین علیه‌السلام در این بیانات، فرزند عزیزشان را توجه داده است به اینکه در پیش رویش یعنى در سفر از دنیا به سراى آخرت، راهى دراز و دشوار وجود دارد که در این راه طولانى و پرخطر، انسان برای نجات و رستگارى خود، باید با تقوا و کردار نیک، برای خود توشه فراهم نماید.

آن حضرت متذکر می‌شود که در این راه سخت طولانی، لازم است تا می‌تواند با اجتناب از معاصی، خود را سبک‌بار کند. چراکه نافرمانی خدا، انسان را سنگین‌بار می‌کند؛ طوری که از پیوستن به سبک‌باران عقب ‌مانده و در بین راه، زیر بار سنگین معصیت از پا درمى‏آید.

 

حضرت على علیه‌السلام بابیان دو نکتۀ زیر، فرزندش را به صدقه دادن و احسان به مستمندان علاقه‏ مند مى‏سازد:

نکتۀ اول : بخشش و دادن صدقه به مستمند، توشه‏ اى است برای انفاق کننده، که فقیر تا روز قیامت آن را بر دوش مى ‏کشد و در آنجا به هنگام شدّت نیاز، به وى بازمی‌گرداند.

نکتۀ دوم : صدقه دادن به فقیر، در حقیقت وامى است از طرف صدقه دهنده، که در حال بى ‏نیازى، مالى را به مستمند م ى‏دهد، تا در روز قیامت که روز فقر و تنگدستى‏ است، از او بازستاند.