دل‌ها سه گونه اند...

اشتغالات انسان در دنیا متفاوت است. عده‌ای هستند که تمام فکر و ذکرشان امور دنیوی است؛ عده‌ای هم هستند که تمام تلاششان آباد کردن عالم آخرت و رفتن به بهشت است؛ و عده‌ای دیگر نه گرفتار دنیا هستند و نه هدف اصلی‌شان آخرت است؛ بلکه تمام تلاششان جلب رضایت خداوند است.

فضیلت دسته سوم که منظورشان فقط خداوند است از دسته دوم بیشتر است؛ چرا که اگر بهشت هم نبود، عشقشان به خداوند باعث می‌شد که همیشه درصدد جلب رضایت او باشند. هرچند در ضمن رضایت الهی، سعادت اخروی‌شان هم تضمین خواهد شد؛ همچنان که گفته‌اند: چون‌که صد آمد، نود هم پیش ماست.

از رسول خدا صلی‌الله علیه وآله روایت شده که این سه دسته را چنین معرفی نمودند:

«القلب‏ ثلاثة أنواع‏: قلب مشغول بالدنیا و قلب مشغول بالعقبى و قلب مشغول بالمولى؛ أمّا القلب المشغول بالدنیا فله الشدّة و البلاء و أمّا القلب المشغول بالعقبى فله الدرجات العلى و أمّا القلب المشغول بالمولى فله الدّنیا و العقبى و المولى».¹

دل‌ها سه گونه اند: قلبی که مشغول دنیا است؛ قلبی که مشغول به عالم آخرت است؛ و قلبی که به مولی (خداوند) مشغول است.

اما قلبی که مشغول به دنیا است، در سختى و بلا به سر برد؛ و قلبی که اشتغال به (آباد کردن) آخرت دارد، به درجات بلند دست خواهد یافت؛ و قلبی که مشغول به مولی است، هم دنیا، هم آخرت و هم خدا را دارد.

 

پی‌نوشت:

1. تحریر المواعظ العددیة، ص 245