دشمن‌ترین دشمنان انسان!
رسول خدا صلی‌الله علیه و آله سخت‌ترین دشمن انسان را چنین معرفی کرده‌اند:
«أَعْدَى عَدُوِّکَ نَفْسُکَ الَّتِی بَیْنَ جَنْبَیْک«1
دشمن‌ترین دشمنانت، نفس خود تو است که در درون خویشتن داری.
حضرت آیةالله جوادی آملی در بیان دلیل سخت بودن دشمنی نفس چنین می‌فرماید:
«ما دشمن‌های بیرونی فراوانی داریم؛ اما دشمن‌ترین دشمن‌ها همین هوای نفس است، چون دشمن بیرونی یا مال می‌خواهد یا تن؛ اما این هوا و هوس از ما نه مال می‌خواهد نه تن، فقط دین می‌خواهد».
سپس می‌فرماید:
«اکبر بودن و اصغر بودنِ جهاد، به اکبر بودن و اصغر بودنِ عداوت و مبارزه و کیفیت مبارزه است. چون ضرر دشمن درون سنگین‌تر از دشمن بیرون است و مبارزه با او هم دشوارتر از مبارزه با بیرون است، آن را جهاد اکبر نامیده‌اند».2
از امام صادق علیه‌السلام روایت شده که فرمودند:
رسول خدا گروهى را به جهاد فرستاد. وقتی این گروه از جهاد برگشتند حضرت خطاب به آنان فرمود:
«مَرْحَباً بِقَوْمٍ قَضَوُا الْجِهَادَ الْأَصْغَرَ وَ بَقِیَ الْجِهَادُ الْأَکْبَرُ»
مرحبا به گروهی که جهاد اصغر را انجام دادند و جهاد اکبر بر عهده آن‌ها باقی مانده است.
عرض شد: یا رسول الله، جهاد اکبر کدام است؟
حضرت فرمود: «جِهَادُ النَّفْسِ».3
پی‌نوشت:
1. مجموعة ورام؛ ج1؛ ص 59
2. جلسه درس اخلاق 1395/01/19
3. الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج5؛ ص 12