ذاکر حقیقی!
خداوند در قرآن کریم انسان را به ذکر پروردگارش دستور می‌دهد:
«فَاذْکُرُونی أَذْکُرْکُمْ»1
کلمه «ذکر» گاهی در مقابل غفلت قرار مىگیرد و غفلت عبارت است از نداشتن علم به علم؛ یعنى اینکه ندانم که میدانم. گاهی هم ذکر در مقابل نسیان استعمال مىشود و نسیان عبارت است از اینکه علم به‌کلی از ذهن زایل شود. استعمال ذکر بر ذکر لفظى (مثلاً ذکر خدا با گفتن سبحان اللَّه و امثال آن)، استعمال کلمه (ذکر) در اثر آن است؛ چون ذکر زبانى هر چیز، از آثار ذکر قلبى.2
بنابراین ذکر خداوند عبارت از این است که انسان به مقام پروردگار خویش و بنده بودن خود توجه داشته باشد.
مظهر ذکر خداوند، اطاعت از او است که اگر این اثر نباشد، ذکر ثمری نخواهد داشت. به همین خاطر از رسول خدا صلی‌الله علیه وآله روایت شده که فرمودند:
«مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ فَقَدْ ذَکَرَ اللَّهَ وَ إِنْ قَلَّتْ صَلَاتُهُ وَ صِیَامُهُ وَ تِلَاوَتُهُ وَ مَنْ عَصَى اللَّهَ فَقَدْ نَسِیَ اللَّهَ وَ إِنْ کَثُرَتْ صَلَاتُهُ وَ صِیَامُهُ وَ تِلَاوَتُهُ لِلْقُرْآنِ»3
کسى که خدا را اطاعت کند، خدا را ذکر کرده، هرچند که نماز و روزه و تلاوت قرآنش کم باشد؛ و کسى که خدا را عصیان کند، خدا را از یاد برده، هرچند نمازش و روزه و تلاوتش بسیار باشد.
و نیز در تبیین آیه «فَاذْکُرُونی أَذْکُرْکُمْ» فرمودند:
«اذْکُرُونِی بِالطَّاعَةِ وَ الْعِبَادَةِ أُذَکِّرْکُمْ بِالنِّعَمِ وَ الْإِحْسَانِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الرِّضْوَانِ»4
مرا به طاعت و عبادت یاد کنید تا شما را به نعمتها و احسان و رحمت و رضایت یاد کنم.
پی‌نوشت:
1. سوره بقره، آیه 152
2. المیزان فی تفسیر القرآن، ج1، ص: 339
3. معانی الأخبار؛ ص 399
4. عدة الداعی و نجاح الساعی؛ ص 253