چهارحکمت شنیدنی از «صحف ابراهیم علیه‌السلام»
در قرآن کریم، یادی از کتاب آسمانی حضرت ابراهیم علیه‌السلام شده است؛ درآنجا که می‌فرماید:
«قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکَّى وَ ذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّى بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَیاةَ الدُّنْیا وَ الْآخِرَةُ خَیْرٌ وَ أَبْقى إِنَّ هذا لَفِی الصُّحُفِ الْأُولى صُحُفِ إِبْراهیمَ وَ مُوسى»[1]و[2]
آن‌کس که خود را پاک گردانید رستگار شد و نام پروردگارش را یاد کرد و نماز گزارد. لیکن [شما] زندگى دنیا را بر می‌گزینید؛ با آنکه [جهان] آخرت نیکوتر و پایدارتر است. قطعاً در صحیفه‌هاى گذشته این [معنى] هست، صحیفه‌هاى ابراهیم و موسى.[3]
در روایتی از رسول خدا صلی الله علیه و آله محتوای «صحف ابراهیم علیه‌السلام» بیان شده است.
از ابوذر رحمه الله روایت شده که از آن حضرت پرسید: « صُحُف ابراهیم علیه السلام چه کتابی بود»؟
حضرت فرمودند:
«کَانَتْ عِبْرَانِیَّةً کُلُّهَا وَ فِیهَا عَجِبْتُ لِمَنْ أَیْقَنَ بِالْمَوْتِ کَیْفَ یَفْرَحُ وَ لِمَنْ أَیْقَنَ بِالنَّارِ لِمَ یَضْحَکُ وَ لِمَنْ یَرَى الدُّنْیَا وَ تَقَلُّبَهَا بِأَهْلِهَا لِمَ یَطْمَئِنُّ إِلَیْهَا وَ لِمَنْ یُؤْمِنُ بِالْقَدَرِ کَیْفَ یَنْصَبُ وَ لِمَنْ أَیْقَنَ بِالْحِسَابِ لِمَ لَا یَعْمَل»[4]
همه آن به زبان عبرى بود و در آن آمده بود:
تعجب مى کنم از کسى که یقین به مرگ دارد چگونه شاد مى شود؟!
و تعجب مى کنم از کسى که یقین به آتش جهنّم دارد چگونه مى خندد؟!
و تعجب مى کنم از کسى که دنیا و دگرگونى آن نسبت به اهلش را مى بیند چگونه به آن اطمینان مى کند؟!
و تعجب مى کنم از کسى که ایمان به قضا و قدر دارد چگونه خود را به زحمت مى اندازد؟!
و تعجب مى کنم از کسى که یقین به حساب دارد چگونه عمل نمى کند؟!
شرح و توضیح این فقرات نورانی:
1. مراد از شاد شدن و خندیدن انسانی که ایمان به مرگ و آتش جهنم دارد و در این کتاب آسمانی مورد تعجب واقع شده است، شاد شدن و خندیدنی است که ناشی از یاد مرگ و معاد است. گویا مرگ و معاد آنچنان مهم هستند که جا دارد انسان تمام هم و غم خود را به این دو امر مهم مشغول بدارد.
2. مراد از اطمینان به دنیا، دلبستگی به آن است، درحالی که روزی تمام بهره‌هایی که از دنیا دارد با مرگش از او گرفته خواهد شد و یا در اثر دگرگونی های اوضاع زندگی، بعضی از آن‌ها را از دست خواهد داد.
3. مراد از به زحمت انداختن خود با وجود ایمان به قضا و قدر این است که انسان با وجود بهره‌مندی از روزی متعارف دنیوی، ولی باز حرص جمع کردن مال بیشتر را دارد؛ درحالی که روزی دست خداست و او بیشتر از آنچه خداوند برایش تقدیر کرده به دست نخواهد آورد.
تفسیر دیگر این عبارت این است که انسان دائماً غم دنیا را بخورد و از ترس از دست دادن یا به دست آوردن امور دنیوی در دلهره و نگرانی به سر ببرد؛ در حالی که اگر بر خداوند یکتا که امور تماماً به دست اوست توکل نماید، آرام خواهد بود.
4. مراد از عمل نکردن با وجود ایمان به روز حساب، عمل نکردن به آنچه خداوند به آن امر کرده و پرهیز نکردن از آنچه خدا از آن نهی کرده است. در حالی که اگر انسان ایمان دارد که روز حسابی وجود خواهد داشت و انسان باید در آنجا نسبت به مسئولیت‌ها و کردارش پاسخگو باشد، باید عامل به دستورات خداوند باشد.