دو نوع فایده مهم اعتقاد به قضاء و قدر
یکی از مهمترین اعتقادات ما این است که عالم بر اساس مقدرات و خواست خداوند است.
البته ناگفته نماند که اعتقاد به قضا و قدر الهی به معنی مجبور بودن انسان و سلب مسئولیت او در قبال کردارش نیست؛ بلکه اختیار و انتخاب انسان در این مقدرات تأثیرگذار است. در مورد افعال اختیاری انسان، خداوند چنین خواسته تا انسان با اختیار خودش راه خیر و شر را انتخاب نماید. به عبارت دیگر تقدری الهی چنین است که انسان با اختیار خودش راه سعادت را بپیماید و یا اینکه انسان با اختیار و انتخاب خودش راه شقاوت را پیموده و شقی شود.
حضرت آیت الله مصباح یزدی در کتاب آموزش فلسفه، دو نوع فایده مهم اعتقاد به قضاء و قدر الهی بیان نموده است؛ با این بیان که:
«اعتقاد به قضاء و قدر، دو نوع فایده مهم علمی و عملی دارد:
امّا فایده علمی آن، بالا رفتن سطح معرفت انسان نسبت به تدبیر الهی، و آمادگی برای درک توحید افعالی بمعنای توحید در افاضه وجود و توجّه به حضور الهی در مقام تدبیر همه شؤون جهان و انسان است که تاثیر بسزائی در کمال نفس در بُعد عقلانی دارد و اساساً هر قدر معرفت انسان نسبت به صفات و افعال الهی، عمیقتر و استوارتر شود بر کمالات نفسانی او افزوده می گردد.
و امّا از نظر عملی، دو فایده مهم بر این اعتقاد، مترتّب می شود: یکی آنکه هنگامی که انسان دانست که همه حوادث جهان بر اساس قضاء و قدر و تدبیر حکیمانه الهی پدید می آید تحمّل سختیها و دشواریهای زندگی برای او آسان می شود و در برابر مصائب و حوادث ناگوار، خود را نمی بازد بلکه آمادگی خوبی برای کسب ملکات فاضله ای مانند صبر و شکر و توکّل و رضا و تسلیم پیدا می کند.
دوم آنکه به خوشیها و شادیهای زندگی نیز سرمست و مغرور نمی شود و مبتلی به شیفتگی و دلدادگی نسبت به لذایذ دنیا و غفلت از خدا نمی گردد. (همچنانکه خداوند در قرآن کریم میفرماید) «لِکَیْلا تَأْسَوْا عَلى ما فاتَکُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاکُم»[1].[2]