سه ویژگی که همنشین خوب باید داشته باشد

هم‌نشین نقش تعیین‌کننده‌ای در سرنوشت انسان دارد. تا آنجا که یا موجب سعادت انسان می‌شود یا موجب شقاوت او.

گاه هم‌نشین انسان کسی است که با نکته‌ای انسان را از خواب غفلت بیدار کرده و دل او را زنده می‌کند؛ و گاه با سخنان دنیایی، انسان را از مسیر بندگی منحرف کرده و دل او را مشغول به امور دنیوی می‌کند.

بسیار اتفاق میافتد که انسان از خلق‌وخوی هم‌نشین رنگ می‌گیرد؛ تا آنجا که اخلاق هم‌نشین جزء صفات او شده و چه‌بسا به‌مرورزمان از ملکات و ویژگی‌های لاینفک او می‌شود.

 

سعدی شیرین‌بیان این نکته را بسیار زیبا به تصویر کشیده است؛ آنجا که می‌گوید:

گِلی خوشبوی در حمام روزی

رسید از دست محبوبی به دستم

بدو گفتم که مشکی یا عبیری

که از بوی دلاویز تو مستم

بگفتا من گِلی ناچیز  بودم

و لیکن مدتی با گُل نشستم

کمال هم‌نشین در من اثر کرد

وگر نه من همان خاکم که هستم

 

به خاطر همین تأثیرپذیری است که اولیای دین، انسان را به‌دقت در انتخاب هم‌نشین سفارش نموده و ویژگی‌هایی را برای هم‌نشین بیان فرموده‌اند.

 

سه ویژگی که هم‌نشین خوب باید داشته باشد

از امام صادق علیه‌السلام روایت شده که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:

حواریین به حضرت عیسى علیه‌السلام عرض کردند: یا روح اللَّه با چه کسی هم‌نشین شویم؟

حضرت عیسی علیه‌السلام فرمودند:

مَنْ یُذَکِّرُکُمُ اللَّهَ رُؤْیَتُهُ‏ وَ یَزِیدُ فِی عِلْمِکُمْ مَنْطِقُهُ‏ وَ یُرَغِّبُکُمْ فِی الْآخِرَةِ عَمَلُهُ‏.[1]

با کسى هم‌نشین شوید که دیدنش شما را به یاد خدا بیاندازد و گفتارش به علم شما بیفزاید و کردارش شما را به آخرت تشویق کند.

کسی که به خاطر صفا و نورانیت باطنی، دیدنش انسان را به یاد خدا می‌اندازد. کسی که به خاطر سخن گفتن از علوم حقیقی، معارف الهیه، احکام شرعیه، آداب، اخلاق و کمالات انسانی، به علم انسان می‌افزاید. کسی که به خاطر اعراض از امور زودگذر دنیوی و اشتغال به اعمال صالح و عبادات، انسان را به فراهم کردن سعادت اخروی تشویق می‌کند.

لذا هم‌نشینی با غیر این افراد یا قلب را میرانده و دین و اعتقادات را فاسد می‌کند و یا حداقل منجر به تضییع اوقات می‌شود[2]

 

حکایت

در حکایات آمده است که مردی گرد کعبه طواف می‌کرد و می‌گفت: «اللهُّمَ أصلِحْ إخوانی». یا ربّ برادران مرا نیک گردان.

به او گفتند: بدین مقام شریف رسیده‌ای؛ چرا خود را دعایی نمی‌کنی و همه برادران را دعا می‌کنی؟

جواب داد: من برادرانی دارم؛ چون (دعای من) به‌سوی ایشان بازگرد، اگر ایشان را در صلاح بیابم، من نیز به صلاح ایشان صالح شوم و اگر به فسادشان یابم من به فساد ایشان مفسد شوم؛ چون قاعده صلاح من صحبت مصلحان بود؛ لذا من برادران خود را دعا می‌کنم تا مقصود من و از آنِ ایشان برآید، إن شاء اللّه[3].

---

[1] الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‏1؛ ص 39

[2] برگرفته از شرح مولی صالح مازندرانی

[3] کشف المحجوب (هجویری) ص 202؛ با اندکی تصرف در عبارات