بهترین نوع احسان و بخشش که اهل بیت علیهم‌السلام انجام دادند
احسان و بخشش به دیگران فضیلت است؛ ولی فضیلت برتر از آن بخشش چیزی است که خود انسان به آن چیز نیاز دارد. به همین جهت است که خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:
«لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ»[1] (هرگز به نیکى نخواهید رسید تا از آنچه دوست مىدارید انفاق کنید
اهل بیت رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله نمونه کامل انسان‌هایی بودند که به این فضیلت آراسته بودند و از آنچه خوشان به آن نیاز داشتند، به دیگران انفاق کردند. ماجرای اطعام مسکین و یتیم و اسیر که در ذیل آیه 7 و 8 سوره انسان[2] آمده است، نمونه‌ای از این ایثار و از خودگذشتگی اهل بیت علیهم‌السلام است.
روایت شده: مردى نزد رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله آمد و از گرسنگى شکایت کرد. پس پیامبر کسی را به خانه هاى همسرانش فرستاد (تا از آنان برای فقیر غذا بگیرد) و آنان گفتند: جز آب چیزى نداریم.
پیامبر فرمود: «چه کسى این مرد را امشب میهمان مىکند»؟ على علیه‌السلام گفت: من یا رسول اللّه»، سپس نزد فاطمه سلام‌الله‌علیها آمد و از او پرسد: «ای دختر رسول خدا (ص)از خوراکی‌ها چه چیزی در خانه داریم؟
فاطمه (س) پاسخ داد: «مَا عِنْدَنَا إِلَّا قُوتُ الصِّبْیَةِ لَکِنَّا نُؤْثِرُ ضَیْفَنَا» (نزد ما جز غذاى بچه ها چیزى نیست، ولى ما آن را به مهمانمان مى دهیم).
على (ع) فرمود: «یَا ابْنَةَ مُحَمَّدٍ، نَوِّمِی الصِّبْیَةَ، وَ أَطْفِئِی الْمِصْبَاحَ» (ای دختر رسول خدا؛ بچه ها را بخوابان و چراغ را خاموش کن).[3]
فاطمه س نیز چنین کرد و در تاریکی غذای خود را به مهمان دادند تا مهمان متوجه نشود میزبان چیزی برای خوردن ندارد!
ابوالفتوح رازی مفسر نامدار شیعه (متوفی 556 هجری قمر) نیز حکایت فوق را با مقداری تفاوت نقل کرده است.[5]
[1] سوره آل‌عمران، آیه 92
[2] یُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ یَخافُونَ یَوْماً کانَ شَرُّهُ مُسْتَطیراً وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یَتیماً وَ أَسیراً (سوره انسان، آیه 7 و 8)
[3] الأمالی مرحوم شیخ طوسی، ص 185؛ 1جلد، دار الثقافة - قم، چاپ اول، 1414ق.
[4] [دیگران را] بر خویشتن مقدم مىدارند هرچند خود دچار تنگدستى باشند.
[5] روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ج19، ص 123؛ ابوالفتوح رازى، 20جلد، آستان قدس رضوى، بنیاد پژوهشهاى اسلامى - مشهد مقدس، چاپ اول، 1408 ه.ق.