حق تلاوت قرآن چگونه محقق می‌شود؟
درسی از صفحه نوزدهم قرآن کریم
سؤال: چه کسانی به کتاب آسمانی ایمان دارند؟ چه کسانی قرآن را به‌درستی باور دارند؟
خداوند در قرآن کریم به این سؤال پاسخ می‌دهد:
«الَّذِینَ ءَاتَیْنَاهُمُ الْکِتَابَ یَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ أُوْلَئکَ یُؤْمِنُونَ بِهِ»[1]
(کسانى که ما کتاب به ایشان دادیم [و] آن‌طور که باید آن را خواندند، ایشان‌اند که بدان ایمان دارند)
همان‌طور که مرحوم علامه طباطبایی در کتاب شریف المیزان فرموده است، احتمال دارد مراد از «کتاب» در آیه قرآن باشد و معنی آیه این باشد که «افرادی به قرآن ایمان میاورند که کتاب خود را حقیقتاً تلاوت می‌کنند»
و اما در مورد اینکه مراد از حق تلاوت چیست و حق تلاوت قرآن چگونه محقق می‌شود، روایت زیبایی از امام صادق علیه السّلام واردشده است. ایشان درباره آیه فوق فرمودند:
یُرَتِّلُونَ آیَاتِهِ وَ یَتَفَقَّهُونَ فِیهِ وَ یَعْمَلُونَ بِأَحْکَامِهِ وَ یَرْجُونَ وَعْدَهُ وَ یَخَافُونَ وَعِیدَهُ وَ یَعْتَبِرُونَ بِقِصَصِهِ وَ یَأْتَمِرُونَ بِأَوَامِرِهِ وَ یَتَنَاهَوْنَ عَنْ نَوَاهِیهِ
آیات قرآن را با دقّت و تأنى می‌خوانند و معانی آن را می‌فهمند و به احکامش عمل می‌کنند و به وعدهاش امیدوار می‌باشند و از تهدیدش مىترسند و از داستان‌هایش عبرت مىگیرند و فرمان‌هایش را اطاعت می‌کنند و از نواهیش پرهیز مىکنند.
مَا هُوَ وَ اللَّهِ حِفْظَ آیَاتِهِ وَ دَرْسَ حُرُوفِهِ وَ تِلَاوَةَ سُوَرِهِ وَ دَرْسَ أَعْشَارِهِ وَ أَخْمَاسِهِ حَفِظُوا حُرُوفَهُ وَ أَضَاعُوا حُدُودَهُ وَ إِنَّمَا تَدَبُّرُ آیَاتِهِ وَ الْعَمَلُ بِأَحْکَامِه[2]
سوگند به خدا قرآن براى این نیست که آن را حفظ کنند و حروفش را فرا بگیرند و اجزاء آن را بخوانند؛ (همانطورکه) حروف آن را نگاه داشتند و حدودش را تباه کردند. بلکه قرآن براى تدبر درآیات آن است.
بدین ترتیب طبق بیان نورانی امام صادق علیه‌السلام، حق تلاوت قرآن با چند امر ادا می‌شود:
1. «یُرَتِّلُونَ آیَاتِهِ»: آیات قرآن را با دقّت و تأنى می‌خوانند
2. «وَ یَتَفَقَّهُونَ فِیهِ»: معانی آن را می‌فهمند
3. «وَ یَعْمَلُونَ بِأَحْکَامِهِ»: به احکامش عمل می‌کنند
4. «یَرْجُونَ وَعْدَهُ»: به وعدهاش امیدوار می‌باشند
5. «وَ یَخَافُونَ وَعِیدَهُ»: از تهدیدش مىترسند
6. «وَ یَعْتَبِرُونَ بِقِصَصِهِ»: از داستان‌هایش عبرت مىگیرند
7. «وَ یَأْتَمِرُونَ بِأَوَامِرِهِ»: فرمان‌هایش را اطاعت می‌کنند
8. «وَ یَتَنَاهَوْنَ عَنْ نَوَاهِیهِ»: از نواهیش پرهیز مىکنند.