مراد از کلام خداوند که فرمود: «مرا به یاد بیاورید تا شما را به یاد بیاورم»
درسی از صفحه بیست و سوم قرآن کریم
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «فَاذْکُرُونی أَذْکُرْکُمْ»1 (پس مرا به یاد آرید تا به یادتان بیاورم)
«ذکر» در مورد انسان گاهی در مقابل غفلت قرار مىگیرد و غفلت عبارت است از نداشتن علم به علم؛ یعنى اینکه ندانم که میدانم. گاهی هم ذکر در مقابل نسیان استعمال مىشود و نسیان عبارت است از اینکه علم به‌کلی از ذهن زایل شود.2
ولی این دو معنی در مورد خداوند صحیح نیست؛ زیرا غفلت و نسیان از ساحت خداوند متعال به دور است.
در مورد اینکه مراد از کلام خداوند از «فَاذْکُرُونی أَذْکُرْکُمْ» چیست، تفاسیر مختلفی واردشده است.
مرحوم شیخ طوسی چهار معنی را برای این عبارت آورده است:
اول: «اذکرونی بطاعتی أذکرکم برحمتی»: با اطاعت کردن من را به یاد آورید تا رحمتم را بر شما نازل کنم.
دوم: «اذکرونی بالشکر أذکرکم بالثواب»: با شاکر بودن من را به یاد آورید تا به شما ثواب بدهم.
سوم: «اذکرونی بالدعاء أذکرکم بالاجابة»: با دعا کردن من را به یاد آورید تا دعایتان را اجابت کنم.
چهارم: «اذکرونی بالثناء بالنعمة أذکرکم بالثناء بالطاعة»3
در روایتی از رسول خدا صلی‌الله علیه وآله نیز چنین آمده است:
«اذْکُرُونِی بِالطَّاعَةِ وَ الْعِبَادَةِ أُذَکِّرْکُمْ بِالنِّعَمِ وَ الْإِحْسَانِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الرِّضْوَانِ»4
با اطاعت و عبادت مرا به یاد آورید تا شما را با نعمتها و احسان و رحمت و رضوان به یاد آورم.
پی نوشت:
1. سوره بقره، آیه 152
2. المیزان فی تفسیر القرآن، ج1، ص: 339
3. التبیان فی تفسیر القرآن، ج2، ص: 31
[4] عدة الداعی و نجاح الساعی؛ ص 253