دو نوع أَجَل انسان در قرآن کریم

درسی از صفحه صد و بیست و هشتم قرآن کریم 

خداوند در قرآن کریم از دو نوع أَجَل سخن به میان آورده و می‌فرماید:

«هُوَ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ طِینٍ ثُمَّ قَضى‏ أَجَلًا وَ أَجَلٌ مُسَمًّى عِنْدَه‏» (سوره انعام، آیه 2)

(او کسى است که شما را از گل آفرید آنگاه اجلى مقرر فرمود و اجل معین پیش اوست‏)

 

اَجَل بر دو گونه است:

1. اجل مبهم و غیر مسمّی (غیر معین): ممکن است اجل غیر مسمى به خاطر تحقق نیافتن شرطى که اجل معلق بر آن شرط شده تخلف کند و در موعد مقرر فرا نرسد. اجل غیر مسمى آن اجلى است که در «لوح محو و اثبات» نوشته شده است.

درباره اجل انسان، ترکیب خاصى که ساختمان بدن آدمى را تشکیل مى ‏دهد با همه اقتضائات محدودى که در ارکان آن هست اقتضا مى ‏کند که این ساختمان عمر طبیعى خود را که چه‌بسا به صد و یا صدوبیست سال ادامه دهد و این همان اجل غیر مسمّی و نامعین انسان است که از شرایطش محقق شود تا انتهای خودش ادامه می‌یابد.

2. اجل مَسمّى (معیّن): این همان اجل محتومى است که در نزد خداى تعالى بوده و تغییر نمى ‏پذیرد و در «أُمُّ الْکِتاب» ثبت شده است و به همین جهت آن را مقید کرده به «عنده» (نزد خدا) و معلوم است چیزى که نزد خدا است دستخوش تغییر نمى ‏شود؛ همچنان که خداوند در قرآن کریم مى‏فرماید: «إِذا جاءَ أَجَلُهُمْ فَلا یَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لا یَسْتَقْدِمُونَ» (براى هر گروهى اجل و سر رسیدى است پس هر گاه مدت ایشان به سر رسد ساعتى پس و پیش نمى‏شود؛ اعراف، 34).

درباره اجل آدمى هرچند ترکیب خاصى که ساختمان بدن آدمى را تشکیل مى‏ دهد با همه اقتضاءان محدودى که در ارکان آن هست اقتضا مى ‏کند که این ساختمان عمر طبیعى خود را که چه‌بسا به صد و یا صدوبیست سال ادامه دهد، لیکن چه‌بسا اسباب و موانعى پیش بیاید که باعث شود اجل انسان قبل از رسیدن به حد طبیعى خود، منقضى گردد و این اجل مسمّی و قطعی است.

منبع: علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ج‏7، ص 10