معنی «نَحْس» بودن بعضی از روزها
معنای نحس
«نَحْس» در لغت به معنای سرخ شدن افق است، همچون مِس گداخته و در اصطلاح به هر چیز شوم، نحس گفته می‌شود.[1]
نحس بودن ایّام در قرآن
در قرآن کریم در دو مورد که درباره عذاب قوم عاد است اشاره به «نحس بودن ایام» شده است:
۱. «پس تندبادى توفنده را در روزهایى نحس بر آنان فرستادیم تا عذاب خوار کننده را در زندگى دنیا به آنان بچشانیم» (فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِیحاً صَرْصَراً فِی أَیَّامٍ نَحِساتٍ لِنُذِیقَهُمْ عَذابَ الْخِزْیِ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا).[2]
۲. «ما بر [سرِ] آنان در روز شومى، به طور مداوم، تندبادى توفنده فرستادیم» (إِنَّا أَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِیحاً صَرْصَراً فِی یَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ).[3]
معنی نحس بودن ایام از دیدگاه علامه طباطبایی
«نحوست روز» و یا مقدارى از زمان به این معنا است که در آن زمان بغیر از شر و بدى حادثه اى رخ ندهد و اعمال آدمى و یا حد اقل نوع مخصوصى از اعمال براى صاحب عمل برکت و نتیجه خوبى نداشته باشد و «سعادت روز» درست بر خلاف این است.
به اعتقاد مرحوم علامه طباطبایی ما به هیچ وجه نمىتوانیم بر سعادت روزى از روزها و یا زمانى از ازمنه و یا نحوست آن اقامه برهان کنیم، چون طبیعت زمان از نظر مقدار، طبیعتى است که اجزا و ابعاضش مثل هم هستند و خلاصه یک چیزند، پس از نظر خود زمان فرقى میان این روز و آن روز نیست تا یکى را سعد و دیگرى را نحس بدانیم.
اما از نظر شرع در کتاب خداى تعالى نامى از نحوست ایام آمده است (دو آیه فوق). هر چند از سیاق داستان قوم عاد که این دو آیه مربوط بدانست استفاده مىشود که نحوست و شئامت مربوط به خود آن زمانى است که در آن زمان باد به عنوان عذاب بر قوم عاد وزید و آن زمان هفت شب و هشت روز پشت سر هم بوده، که عذاب به طور مستمر بر آنان نازل مىشده اما بر نمىآید که این تاثیر و دخالت زمان به نحوى بوده که با گردش هفته ها دوباره آن زمان نحس برگردد. این معنا به خوبى از آیات استفاده مىشود و گرنه همه زمانها نحس مىبود، بدون اینکه دائر مدار ماهها و یا سالها باشد.[4]
نحس بودن ایام در روایات
در روایات اسلامى به احادیث زیادى در زمینه «نحس و سعد ایام» برخورد مىکنیم که هر چند بسیارى از آنها روایات ضعیف است و یا احیانا آمیخته با بعضى روایات مجعول و خرافات مىباشد، ولى همه آنها چنین نیست، بلکه روایات معتبر و قابل قبولى در میان آنها بدون شک وجود دارد.[5]
توسل به ساحت الهی
در روزهایی که نام نحس بر آنها گذارده شده است، دادن صدقه و یا خواندن دعا و قرآن کریم و توکل بر ذات الهی و استمداد از لطف او از طرف اهل بیت علیهم‌السلام توصیه شده است. از جمله:
یکى از دوستان امام حسن عسکرى ع روز سهشنبه خدمتش رسید، امام فرمود: دیروز تو را ندیدم، عرض کرد: دوشنبه بود و من در این روز حرکت را ناخوش داشتم. فرمود: «کسى که دوست دارد از شر روز دوشنبه در امان بماند در اولین رکعت نماز صبح سوره هل اتى بخواند». سپس امام ع این آیه از سوره هل اتى را (که تناسب با رفع شر دارد) تلاوت فرمود: «فَوَقاهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذلِکَ الْیَوْمِ ...» (خداوند نیکان را از شر روز رستاخیز نگاه مىدارد او به آنها خرمى و طراوت ظاهر و خوشحالى درون عطا مىکند).
در حدیث دیگر مىخوانیم که یکى از یاران امام ششم ع از آن حضرت پرسید: آیا در هیچ روزى از روزهاى مکروه چهارشنبه و غیر آن سفر کردن مناسب است؟ امام ع در پاسخ فرمود: «سفرت را با صدقه آغاز کن و آیة الکرسى را به هنگامى که مىخواهى حرکت کنى تلاوت کن» (و هر کجا مىخواهى برو).
در حدیث دیگرى نیز آمده است که یکى از یاران امام دهم على بن محمد الهادى ع مىگوید: خدمت حضرت ع رسیدم در حالى که در مسیر راه انگشتم مجروح شده بود و سوارى از کنارم گذشت و به شانه من صدمه زد و در وسط جمعیت گرفتار شدم و لباسم را پاره کردند، گفتم: خدا مرا از شر تو اى روز حفظ کند، عجب روز شومى هستى! امام فرمود: «با ما ارتباط دارى و چنین مىگویى؟! و روز را که گناهى ندارد گناهکار مىشمرى»؟! آن مرد عرض مىکند از شنیدن این سخن به هوش آمدم و به خطاى خود پى بردم، عرض کردم اى مولاى من من استغفار مىکنم و از خدا آمرزش مىطلبم، امام ع افزود: «روزها چه گناهى دارد که شما آنها را شوم مىشمرید هنگامى که کیفر اعمال شما در این روزها دامانتان را مىگیرد»؟!
این حدیث پر معنى اشاره به این است که اگر روزها هم تاثیرى داشته باشد به فرمان خدا است، هرگز نباید براى آنها تاثیر مستقلى قائل شد و از لطف خداوند خود را بى نیاز دانست و آن گهى نباید حوادثى را که غالبا جنبه کفاره اعمال نادرست انسان دارد به تاثیر ایام ارتباط داد و خود را تبرئه کرد؛ و شاید این بیان بهترین راه براى جمع میان اخبار مختلف در این باب است (دقت کنید).[6]
[1] مفردات ألفاظ القرآن، ص: 794
[2] سوره فصّلت، آیه 16
[3] سوره قمر، آیه 19
[4] المیزان فی تفسیر القرآن، ج19، ص: 71
[5] تفسیر نمونه، ج23، صص 41 الی 44
[6] تفسیر نمونه، ج23، صص 45 الی 47
تشکر از مطالب شما