کمترین و بیشترین درجۀ جهل

امام صادق علیه السلام فرمودند:

«أَدْنَى‏ صِفَةِ الْجَاهِلِ‏ دَعْوَاهُ بِالْعِلْمِ بِلَا اسْتِحْقَاقٍ وَ أَوْسَطُهُ جَهْلُهُ بِالْجَهْلِ وَ أَقْصَاهُ جُحُودُهُ بِالْعِلْمِ» (مصباح الشریعة؛ ص76)

کمترین صفت جاهل آن است که، ادعاى علم و معرفت مى‏کند بدون آنکه اهل آن و سزاوار این ادعاء باشد؛

و حد متوسط صفت جاهل آن است که به جهالت خود توجه نداشته و جاهل باشد؛

و حد نهائى صفت جاهل آن است که علم (و حقیقت) را انکار کند.

 

و چه زیبا سروده است آن شاعر که:

آن کس که بداند و بخواهد که بداند

خود را به بلندای سعادت برساند

آن کس که بداند و بداند که بداند

اسب شرف از گنبد گردون بجهاند

آن کس که بداند و نداند که بداند

با کوزه ی آب است ولی تشنه بماند

آن کس که نداند و بداند که نداند

لنگان خرک خویش به مقصد برساند

آن کس که نداند و بخواهد که بداند

جان و تن خود را ز جهالت برهاند

آن کس که نداند و نداند که نداند

در جهل مرکب ابدالدهر بماند

آن کس که نداند و نخواهد که بداند

حیف است چنین جانوری زنده بماند