احکام شرعی انواع بازی
بازی یا مغالبه یا با آلات قمار انجام می‌شود و یا بدون آن؛ در هر دو صورت، یا همراه شرطبندی و برد و باخت است و یا بدون آن که در مجموع چهار قسم می‌شود. اینک حکم هر یک:
1. بازی با آلات قمار همراه با شرطبندی، خواه آلاتی که برای همین کار ساخته شده باشد، مانند پاسور و شطرنج[1] یا برای این کار ساخته نشده، لکن بازی با آن میان مردم رایج شده باشد، از قبیل گردو و تخم‌مرغ: این قسم، بدون شک حرام و مصداق قمار است.[2]
2. بازی با آلات قمار بدون شرطبندی، برای سرگرمی و تفریح و مانند آن: بسیاری از فقهاء این قسم را نیز حرام دانسته‌اند.[3]
3. بازی با شرطبندی بدون آلات قمار، مثل کشتی، دوومیدانی و وزنه‌برداری: این قسم در حکم، به قمار ملحق می‌شود و شرطبندی در بازی به هر شکلی حرام دانسته شده است، مگر مسابقه تیراندازی، اسب‌دوانی.[4]
4. بازی (مسابقه) بدون شرطبندی و بدون آلات قمار: جایز است و اشکالی ندارد.[5]
حکم وضعی قمار: مالی که از راه قمار به دست می‌آید، از ملک مالک آن خارج و به ملک برنده منتقل نمی‌شود و تصرف در آن برای برنده حرام است و باید آن را به مالکش بازگرداند؛ خواه مال از یکی از دو طرف باشد یا از فردی سوم. چنانچه عین مال شرط شده در قمار از بین رفته باشد، تصرف کننده ضامن خواهد بود و باید مثل آن یا قیمت آن را به مالکش بپردازد. در ثبوت ضمان، تفاوتی میان بالغ بودن فرد برنده و بالغ نبودن آن نیست.[6]
منبع: رساله‌ی آموزشی مطابق با فتاوای حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، جلد دوم، دروس «بیست‌وسوم و بیست‌وچهارم و بیست‌وپنجم و بیست‌وششم»
[1] آیت الله سیستانی: بازی با شطرنج و تخته نرد با شرط بندی یا بدون شرط بندی همیشه حرام است و بازی با الاتی که در عرف محل از الات قمار شمرده می شوند با شرط بندی حرام است و بنا براحتیاط واجب بدون برد و باخت هم حرام است و هر نوع شرط برد و باخت مالی حرام است مگر در مثل اسب سواری و تیر اندازی . بیلیارد و دومینو نیز هرچند در عرف آلت قماری شمرده نشوند باز بدون برد و باخت هم اشکال دارد. بازی پاسور حتی اگر بدون برد و باخت بازی کنند به احتیاط واجب جایز نیست. بازی با منچ چنانچه در عرف محل از آلات قمار شمرده نشود بازی با آنها بدون برد و باخت اشکال ندارد (https://b2n.ir/j94693). آیت الله خامنه ای: بطور کلى بازى با هر چیزى که مکلّف تشخیص دهد از آلات قمار است و یا در آن شرطبندى شود، به هیچ وجه، جائز نیست (توضیح المسائل محشى - امام خمینى؛ ج2، ص: 962).
[2] آیت الله خامنه ای: بازى با گردو و تخم‌مرغ و چیزهاى دیگرى که شرعاً مالیّت دارند، اگر بازى قمار و شرطبندى باشد، شرعاً حرام است و طرف برنده، مالک چیزى که برده و از طرف مقابل گرفته است، نمى‌شود. (توضیح المسائل محشى - امام خمینى؛ ج2، ص: 962)
[3] آیت الله سیستانی: در بازی کردن با آلات قمار بدون قمار و شرط بندی، اگر وسیله یاد شده شطرنج یا تخت نرد باشد حرام است، و در غیر از آن دو، همه آلات قمار به احتیاط واجب جایز نیست (https://b2n.ir/j94693). آیت الله خامنه ای: بازى با چیزى که عرفاً از آلات قمار محسوب مى‌شود، مطلقاً حرام است هر چند براى سرگرمى و بدون شرطبندى باشد (توضیح المسائل محشى - امام خمینى؛ ج2، ص: 960). آیت الله مکارم: اگر شطرنج در عرف عام از صورت قمار خارج شده باشد و به عنوان نوعى ورزش شناخته شود مانعى ندارد. بازى با پاسور بدون برد و باخت نیز اشکال دارد. (توضیح المسائل (محشى - امام خمینى)؛ ج2، ص: 932). آیت الله خامنه ای: بازى با آلات قمار مانند پاسور و غیر آن از طریق کامپیوتر حکم بازى با آلات قمار را دارد (توضیح المسائل محشى - امام خمینى؛ ج2، ص: 962).
[4] آیت الله سیستانی: مسابقه اگر همراه با شرط بندی باسشد حرام است و «شرط بندی حلال» فقط در تیراندازی و اسب دوانی و وسائل جنگی کنونی همچون تفنگ و هفت تیر می باشد و شامل دیگر بازیها نمی شود (https://b2n.ir/k54665). آیت الله خامنه ای: شرطبندى در بازى جایز نیست هر چند بازى با غیر آلات قمار باشد (توضیح المسائل (محشى - امام خمینى)؛ ج2، ص: 962).
[5] آیت الله سیستانی: بازی کردن با آلاتی که در عرف محل از آلات قمار شمرده نشود، بدون برد و باخت اشکال ندارد (https://b2n.ir/j94693). آیت الله خامنه ایی: بازى با هر وسیله‌اى که جزء آلات قمار به حساب نیاید، بدون شرطبندى، اشکال ندارد (توضیح المسائل محشى - امام خمینى؛ ج2، ص: 962)
[6] جامع‌المقاصد 4/ 24؛ جواهر الکلام 22/110