احکام قربانی مستحب
احکام قربانی مستحب (از توضیح المسائل جامع آیت الله سیستانی، جلد 2)
مسأله 1283. قربانی کردن در عید قربان برای کسی که توانایی دارد، مستحب مؤکّد است.
مسأله 1284. قربانی باید «شتر» یا «گاو» یا «گوسفند» یا «بز» باشد و بنابر احتیاط واجب برای قربانی، سنّ شتر کمتر از 5 سال کامل و در گاو و بز کمتر از 2 سال کامل و در گوسفند کمتر از 7 ماه کامل نباشد.[1]
ولی رعایت سایر اوصافی که برای حیوانات مذکور در قربانی واجب بیان شده، در قربانی مستحب لازم نیست. بنابراین، می‌توان حیوان معیوب مانند کور، لنگ، گوش بریده شده، شاخ شکسته، خَصِیّ یا حیوانی که لاغر است را قربانی نمود، هرچند احتیاط مستحب آن است که حیوان، سالم و چاق باشد و مکروه است قربانی حیوانی باشد که خود فرد آن را پرورش داده است.
مسأله 1285. اگر فرد حیوانی را برای قربانی کردن پیدا نکند، چنانچه توانایی پرداخت قیمت آن را دارد، مستحب است به اندازۀ قیمتش صدقه بدهد و اگر قیمتها مختلف باشد، پرداخت پایینترین قیمت معمول در بازار کافی است.
مسأله 1286. انسان می‌تواند از طرف خود و خانوادهاش یکی از حیوانات ذکر شده را قربانی نماید. همچنین، اگر چند نفر با هم یک قربانی انجام دهند کافی است؛ مخصوصاً زمانی که قربانی کم و قیمت آن زیاد باشد.[2]
مسأله 1287. زمان انجام قربانی در سرزمین منی، «چهار روز» و در غیر آن سرزمین «سه روز» است، هرچند احتیاط مستحب و افضل آن است که قربانی در سرزمین منی، در همان سه روز اول و در غیر سرزمین منی در روز عید قربان، انجام شود.
مسأله 1288. انجام قربانی قبل از روز عید قربان - حتّی در شب عید قربان - کفایت از قربانی روز عید نمیکند و احتیاط لازم آن است که قربانی در شبهای وسط (مانند شب یازدهم و دوازدهم) نیز انجام نشود؛ ولی انجام قربانی در بین الطّلوعین روزهای مذکور در مسألۀ قبل اشکال ندارد.
شایان ذکر است، بهترین زمان انجام قربانی، از طلوع خورشید روز عید قربان به اندازۀ وقت نماز عید یعنی تا زوال (ظهر) روز عید می‌باشد.
مسأله 1289. کسی که قربانی می‌کند، می‌تواند یک سوّم آن را برای خود و خانوادهاش بردارد و می‌تواند یک سوّم آن را هدیه بدهد و احتیاط مستحب و افضل آن است که یک سوّم آن را نیز به فقرای مسلمان صدقه بدهد.
مسأله 1290. مستحب است پوست قربانی را صدقه دهند و کراهت دارد آن را به عنوان اجرت قصّاب و کسی که حیوان را ذبح می‌کند قرار دهند.
مسأله 1291. اگر فردی که برایش عقیقه نشده، خودش یا شخص دیگری از طرف وی در عید قربان[3] - با رعایت شرایطی که برای قربانی در مسألۀ «1284» گذشت - قربانى نماید، کفایت از عقیقه مى‌کند.[4]
همچنین، اگر فردی که برایش عقیقه نشده، خودش یا شخص دیگری از طرف وی در عید قربان[5] عقیقه نماید، چنانچه حیوان مذکور دارای شرایط عقیقه و قربانی هر دو باشد، علاوه بر اینکه عقیقه انجام شده، قربانی نیز محقّق میشود.
مسأله 1292. مستحب است فرد در هنگام انجام ذبح یا نَحْر بگوید:
«وَجَّهْتُ وَجْهیَ لِلَّذی فَطَرَ السَّماواتِ وَالْأَرْضَ حَنیفاً وَما أَنا مِنَ الْمُشْرِکیٖنَ، إِنَّ صَلاتی وَنُسُکی وَمَحْیایَ وَمَماتی لِلهِ رَبِّ الْعالَمیٖنَ، لا شَریکَ لَهُ وَبِذٰلِکَ أُمِرْتُ وَأَنا مِنَ الْمُسْلِمیٖنَ، اللَّهُمَّ مِنْکَ وَلَکَ بِسْمِ اللَّهِ وَاللَّهُ أَکْبَرُ، اللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنّی».[6]
[1] محاسبۀ موارد مذکور، به سال یا ماه قمری کافی ا
[2] انجام قربانی از طرف اموات رجاءً مانعی ندارد؛ البتّه اگر فرد از ثلث مالش وصیت به انجام قربانی عید کرده باشد لازم است مطابق با وصیّتش عمل شود.
[3] در روز عید قربان یا روزهای ملحق به آنکه در مسألۀ «1287» ذکر شد.
[4] البتّه اگر یک قربانی از طرف چند نفر انجام میشود، برای عقیقه از طرف همۀ آنان کافی نیست.
[5] در روز عید قربان یا روزهای ملحق به آنکه در مسألۀ «1287» ذکر شد.
[6] فروع کافی، ج4، باب الذبح، ص498، ح6.