هر چیزی زکاتی دارد!
در روایات اهل بیت علیهم‌السلام برای موضوعات مختلفی زکات تعریف شده است. در روایات زیر زکات موضوعات مختلف این‌چنین بیان شده است:
1- زکات بدن
الإمام على «ع»: زکاة البدن، الجهاد و الصّیام (زکات بدن، جهاد کردن و روزه داشتن است).
الإمام العسکریّ «ع»: مقصود از این فرموده خداى بزرگ: «آتوا الزّکاة» (زکات بدهید)، یعنى «من المال و الجاه و قوّة البدن ... و بالقوّة (أی زکاة القوّة البدنیّة)، معونة أخ لک قد سقط حماره، أو حمله فی صحراء أو طریق ...» (از مال و موقعیّت اجتماعى و نیروى بدنى. زکات نیروى بدنى به این است که [مثلا] کمک کنى به برادرى که خرش افتاده است، یا سوار کنى کسى را در بیابان و در راه ...)
براى هر جزء از اجزاء بدن نیز زکاتى است
الف: زکات چشم
الإمام الصّادق «ع»: على کلّ جزء من أجزائک زکاة واجبة للَّه عزّ و جلّ، بل على کلّ شعرة، بل على کلّ لحظة، فزکاة العین، النّظرة بالعبرة و الغضّ عن الشّهوات و ما یضاهیها.
بر هر جزئى از اجزاى بدن تو دادن زکاتى در راه خداى بزرگ واجب است، بلکه بر هر تار مویى، بر هر نگاهى، پس زکات چشم، نگریستن براى عبرت گرفتن است، و چشم پوشیدن از نامحرم و شهوات ...
ب: زکات گوش
الإمام الصّادق «ع»: ... زکاة الأذن، استماع العلم و الحکمة و القرآن، و فوائد الدّین من الحکمة و الموعظة و النّصیحة و ما فیه نجاتک، بالإعراض عمّا هو ضدّه من الکذب و الغیبة و أشباهها.
زکات گوش، شنیدن علم و حکمت و قرآن و حکمتهاى مفید دینى و پند و اندرز نجاتبخش، بهمراه دورى گزیدن از آنچه بر ضد اینهاست، یعنى دروغ و غیبت و نظایر آنها (مطالب واهى و سست کننده عقیده، و زنگارافشان بر جزم ایمانى و عزم خدایى).
ج: زکات زبان
الإمام الصّادق «ع»: ... زکاة اللّسان، النّصح للمسلمین، و التّیقّظ للغافلین، و کثرة التّسبیح و الذّکر و غیره.
زکات زبان، اندرز دادن به مسلمانان و بیدار کردن غافلان و ذکر و تسبیح بسیار گفتن و انثال اینها است.
د: زکات دست
الإمام الصّادق «ع»: ... زکاة الید، البذل و العطاء و السّخاء بما أنعم اللَّه علیک به، و تحریکها بکتبة العلوم، و منافع ینتفع بها المسلمون فی طاعة اللَّه تعالى، و القبض عن الشّرور.
زکات دست، بخشندگى و سخاوت است از آنچه خدا به تو انعام کرده است، و بکار گرفتن آن در نوشتن علوم، و رهنمودهایى که مسلمانان در طاعت خداى متعال از آنها بهره‌مند شوند؛ و همچنین به کار نبردن آن در هر کار بد و هر اقدام شر.
ن: زکات پا
الإمام الصّادق «ع»: ... زکاة الرّجل، السّعی فی حقوق اللَّه تعالى، من زیارة الصّالحین، و مجالس الذّکر، و إصلاح النّاس، و صلة الرّحم، و الجهاد، و ما فیه صلاح قلبک و سلامة دینک ...
زکات پا، کوشش در انجام دادن حقوق خداى متعال است، یعنى رفتن به دیدن صالحان، و حضور در مجالس ذکر، و کوشش در اصلاح امور مردمان، و صله رحم، و جهاد، و هر چه صلاح قلب و سلامت دین تو در آن باشد.
2- زکات جاه و مقام
الإمام علی «ع»: زکاة الجاه بذله (زکات جاه، گذاشتن آن است در خدمت مردم).
الإمام على «ع»: إنّ اللَّه فرض علیکم زکاة جاهکم، کما فرض علیکم زکاة ما ملکت أیمانکم
خدا زکات مقام را بر شما واجب کرده است، به همان گونه که زکات مال را واجب کرده است.
الإمام علی «ع»: من الواجب على ذی الجاه، أن یبذله لطالبه (آنچه بر صاحب جاه و مقام واجب است، گذاشتن آن است در خدمت متقاضیان).
الإمام الصّادق «ع»: الشّفاعة زکاة الجاه (وساطت [براى درست شدن کار مردم] زکات جاه است).
الإمام العسکریّ «ع»: زکات مقام، برطرف کردن نیاز‌های کسانی است که امکان برطرف کردن آن نیازها برایشان فراهم نیست.
3- زکات زیبایى
الإمام على «ع»: زکاة الجمال، العفاف (زکات زیبایى، عفّت و پاکدامنى است).
4- زکات بردبارى
الإمام على «ع»: زکاة الحلم، الاحتمال (زکات بردبارى، تحمّل است).
5- زکات شجاعت
الإمام على «ع»: زکاة الشّجاعة، الجهاد فی سبیل اللَّه (زکات شجاعت، جهاد کردن در راه خداست).
6- زکات برترى
الإمام على «ع»: التّواضع زکاة الشّرف (زکات برترى موقعیّت، فروتنى است).
7- زکات تندرستى
الإمام على «ع»: زکاة الصّحّة، السّعی فی طاعة اللَّه (زکات تندرستى، کوشیدن در راه طاعت خداست).
8- زکات عقل
الإمام على «ع»: زکاة العقل، احتمال الجهّال (زکات عقل، تحمّل کردن جاهلان است).
9- زکات علم
الإمام على «ع»: زکاة العلم، نشره، و بذله لمستحقّه، و إجهاد النّفس فی العمل به (زکات علم، یاد دادن آن به شایستگان، و وادار کردن خود به عمل به آن است).
الإمام على «ع»: بذل العلم زکاة العلم (زکات علم، نشر علم است).
10- زکات قدرت
الإمام على «ع»: زکاة القدرة، الإنصاف (زکات قدرت، انصاف دادن [دادگرى] است).
الإمام على «ع»: العفو زکاة القدرة (زکات قدرت، عفو است).
11- زکات پیروزى
الإمام على «ع»: زکاة الظّفر، الإحسان (زکات پیروزى، نیکى کردن است).
الإمام على «ع»: العفو زکاة الظّفر (زکات پیروزى، عفو کردن است).
12- زکات ثروت و رفاه
الإمام على «ع»: زکاة الیسار، برّ الجیران و صلة الأرحام (زکات توانگرى، نیکویى کردن به همسایگان و صله ارحام است).
الإمام على «ع»: بذل العطاء، زکاة النّعماء (زکات نعمتها، بخشندگى است).
الإمام علی «ع»: زکاة النّعم، اصطناع المعروف (زکات نعمت دارى، پرداختن به نیکوکارى است).
الإمام الصّادق «ع»: المعروف زکاة النّعم (زکات نعمت، کار نیک کردن است).
به نقل از: حکیمى، محمدرضا و حکیمى، محمد و حکیمى، على - آرام، احمد، الحیاة / ترجمه احمد آرام، ج 6، ص 406 الی 414؛ 6جلد، دفتر نشر فرهنگ اسلامى - تهران، چاپ: اول، 1380ش.