شانزده خصلت که باعث فقر شده و هفده خصلت که بر روزى مى ‏افزاید

مرحوم شیخ صدوق در کتاب الخصال، ج ‏2، صص 504 و 505 (چاپ جامعه مدرسین، قم‏، چاپ اول، 1362 ش‏‏) با سند خود از امیر المؤمنین على بن ابى طالب علیه‌السلام روایت کرده که آن حضرت مى‏ فرمود:

«تَرْکُ نَسْجِ الْعَنْکَبُوتِ فِی الْبَیْتِ یُورِثُ الْفَقْرَ» [رها کردن تار عنکبوت در خانه باعث تنگدستى مى ‏شود]

«وَ الْبَوْلُ فِی الْحَمَّامِ یُورِثُ‏ الْفَقْرَ» [و بول کردن در حمّام باعث تنگدستى مى‏شود]

«وَ الْأَکْلُ عَلَى الْجَنَابَةِ یُورِثُ الْفَقْرَ» [و خوردن در حال جنابت باعث تنگدستى مى‏شود]

«وَ التَّخَلُّلُ بِالطَّرْفَاءِ یُورِثُ الْفَقْرَ» [و خلال کردن با چوب گز باعث تنگدستى مى‏شود]

«وَ التَّمَشُّطُ مِنْ قِیَامٍ یُورِثُ الْفَقْرَ» [و شانه کردن در حال ایستاده باعث تنگدستى مى‏شود]

«وَ تَرْکُ الْقُمَامَةِ فِی الْبَیْتِ یُورِثُ الْفَقْرَ» [و رها کردن خاکروبه در خانه باعث تنگدستى مى‏شود]

«وَ الْیَمِینُ الْفَاجِرَةُ تُورِثُ الْفَقْرَ» [و سوگند دروغ باعث تنگدستى مى‏شود]

«وَ الزِّنَا یُورِثُ الْفَقْرَ» [و زنا باعث تنگدستى مى‏شود]

«وَ إِظْهَارُ الْحِرْصِ یُورِثُ الْفَقْرَ» [و اظهار حرص باعث تنگدستى مى‏شود]

«وَ النَّوْمُ بَیْنَ الْعِشَاءَیْنِ یُورِثُ الْفَقْرَ» [و خوابیدن میان دو نماز مغرب و عشاء باعث تنگدستى مى‏شود]

«وَ النَّوْمُ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ یُورِثُ الْفَقْرَ» [و خوابیدن پیش از طلوع آفتاب باعث تنگدستى مى‏شود]

«وَ تَرْکُ التَّقْدِیرِ فِی الْمَعِیشَةِ یُورِثُ الْفَقْرَ» [و اندازه نداشتن در زندگى‏ باعث تنگدستى مى‏شود]

«وَ قَطِیعَةُ الرَّحِمِ یُورِثُ الْفَقْرَ» [و قطع رحم باعث تنگدستى مى‏شود]

«وَ اعْتِیَادُ الْکَذِبِ یُورِثُ الْفَقْرَ» [و عادت کردن به دروغ باعث تنگدستى مى‏شود]

«وَ کَثْرَةُ الِاسْتِمَاعِ إِلَى الْغِنَاءِ یُورِثُ الْفَقْرَ» [و گوش دادن زیاد به ترانه باعث تنگدستى مى‏شود]

«وَ رَدُّ السَّائِلِ الذَّکَرِ بِاللَّیْلِ یُورِثُ الْفَقْرَ» [و ردّ مرد سائل در شب باعث تنگدستى مى‏شود]

سپس فرمودند: «أَ لَا أُنَبِّئُکُمْ بَعْدَ ذَلِکَ بِمَا یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [آیا بعد از اینها به شما چیزهایى را که بر روزى مى‏افزاید بگویم؟]. عرض کردند «بَلَى یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ» [گفتند: آرى یا امیر المؤمنین]. حضرت فرمودند:

«الْجَمْعُ بَیْنَ الصَّلَاتَیْنِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [جمع کردن میان دو نماز بر روزى مى‏افزاید]

«وَ التَّعْقِیبُ بَعْدَ الْغَدَاةِ وَ بَعْدَ الْعَصْرِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [و خواندن تعقیبات پس از نماز صبح و عصر بر روزى مى‏افزاید]

«وَ صِلَةُ الرَّحِمِ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [و صله رحم بر روزى مى‏افزاید]

«وَ کَسْحُ الْفِنَاءِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [و جاروب کردن جلو در خانه بر روزى مى‏افزاید]

«وَ مُوَاسَاةُ الْأَخِ فِی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [و همراهى با برادر دینى بر روزى مى‏افزاید]

«وَ الْبُکُورُ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [و صبح به دنبال روزى رفتن بر روزى مى‏افزاید]

«وَ الِاسْتِغْفَارُ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [و استغفار بر روزى مى‏افزاید]

«وَ اسْتِعْمَالُ الْأَمَانَةِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [و امانت دارى بر روزى مى‏افزاید]

«وَ قَوْلُ الْحَقِّ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [و حقگویى بر روزى مى‏افزاید]

«وَ إِجَابَةُ الْمُؤَذِّنِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [و جواب دادن به اذان گو بر روزى مى‏افزاید]

«وَ تَرْکُ الْکَلَامِ فِی الْخَلَاءِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [سخن نگفتن در مستراح بر روزى مى‏افزاید]

«وَ تَرْکُ الْحِرْصِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [و ترک حرص بر روزى مى‏افزاید]

«وَ شُکْرُ الْمُنْعِمِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [و سپاسگزارى از صاحب نعمت بر روزى مى‏افزاید]

«وَ اجْتِنَابُ الْیَمِینِ الْکَاذِبَةِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [و پرهیز کردن از سوگند دروغ بر روزى مى‏افزاید]

«وَ الْوُضُوءُ قَبْلَ الطَّعَامِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [و شستن دست‏ها پیش از غذا بر روزى مى‏افزاید]

«وَ أَکْلُ مَا یَسْقُطُ مِنَ الْخِوَانِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» [و خوردن آنچه از سفره مى‏افتد بر روزى مى‏افزاید]

«وَ مَنْ سَبَّحَ اللَّهَ کُلَّ یَوْمٍ ثَلَاثِینَ مَرَّةً دَفَعَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهُ سَبْعِینَ نَوْعاً مِنَ الْبَلَاءِ أَیْسَرُهَا الْفَقْرُ» [و هر کسى هر روز سى بار خداوند را تسبیح گوید، خداوند هفتاد نوع بلا را از او برطرف مى‏کند که آسان‏ترین آنها فقر است].

نکته مهم: اکثر عوامل ازدیاد یا کاهش روزی که در حدیث فوق آمده است، عواملی معنوی هستند که چه بسا با محاسبات مادی قابل توجیه نیستند؛ ولی برخی دیگر از عوامل زیاد شدن یا کاهش روزی می‌توانند توجیه طبیعی و مادی داشته باشند؛ مثلاً «صبح به دنبال روزى رفتن» باعث می‌شود که انسان از فرصت روز بیشتر استفاده کرده و طبیعتا راه‌های امرار معاش متعددی پیش رو داشته اشد و آن هم طبیعتا باعث زیاد شدن روزی می‌شود.