حق نماز چیست؟
یکی از آثار نماز عبارت است از آمرزش الهی؛
در روایتی از امیرالمؤمنین علیه‌السلام این اثر یعنی آمرزش الهی، مقید به «شناخت حق نماز» شده است؛ در آنجا که فرمودند:
«مَنْ أَتَى الصَّلَاةَ عَارِفاً بِحَقِّهَا غُفِرَ لَه»[1]
کسى که نماز بخواند در حالی که حق نماز را شناخته باشد، آمرزیده می‌شود.
برای اینکه بدانیم «حق نماز» چیست که شناختن آن باعث آمرزش نمازگزار می‌شود، بهتر است مراجعه کنیم به رسالۀ حقوق امام زین‌العابدین علیه‌السلام که در آن حق نماز چنین بیان شده است:
«حَقُّ الصَّلَاةِ أَنْ تَعْلَمَ أَنَّهَا وِفَادَةٌ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ وَ أَنْتَ فِیهَا قَائِمٌ بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ فَإِذَا عَلِمْتَ ذَلِکَ قُمْتَ مَقَامَ الْعَبْدِ الذَّلِیلِ الْحَقِیرِ الرَّاغِبِ الرَّاهِبِ الرَّاجِی الْخَائِفِ الْمُسْتَکِینِ الْمُتَضَرِّعِ الْمُعَظِّمِ لِمَنْ کَانَ بَیْنَ یَدَیْهِ بِالسُّکُونِ وَ الْوَقَارِ وَ تُقْبِلَ عَلَیْهَا بِقَلْبِکَ وَ تُقِیمَهَا بِحُدُودِهَا وَ حُقُوقِهَا»[2]
حق نماز این است که بدانى نماز راه یافتن به درگاه خداوند عزوجل است و تو در حال نماز در پیشگاه خداى عزوجل ایستادهاى. وقتی این را دانستى، در نماز چنان می‌ایستى که یک بنده ذلیل حقیر مشتاق ترسان امیدوار خائف بیچاره ملتمس در پیشگاه بزرگى با حالت آرامش و وقار مىایستند و او را بزرگ مىدارد. آنگاه با قلب خود به نماز رو می‌کنى و آن را با حدود و حقوق آن به پا می‌دارى.
مرحوم علامه محمدتقی مجلسی در شرح این حدیث و در توضیح حضور قلب در نماز و رعایت حدود و حقوق نماز می‌فرماید:
«در وقت خواندن قرآن و اذکار دلت متوجّه او باشد و دانى که چه مىگویى و نماز را با حدودش (اعم) از واجبات و مندوبات و ترک محرّمات و مکروهات به جا آورى و بدانى احکامى را که متعلق به نماز است و شرایط و ارکان آن را و جمیع حقوق آن را رعایت کنى که جمیع اعضا و جوارح را مشغول نماز گردانى و عمده دل است اگر دل با حق سبحانه و تعالى است هر عضوى به جاى خود ایستاده حرکت نمىکند و اگر دل با او نیست هر عضوى به طرفى مىرود».[3]