دستور قرآن کریم به نوع خاصی از امر به معروف و نهی از منکر
يكشنبه, ۲۷ اسفند ۱۴۰۲، ۰۹:۵۱ ق.ظ
امر به معروف ونهى از منکر، به دو صورت انجام مى شود:
1. به عنوان وظیفهاى عمومى و همگانى که هرکس به مقدار توانایى خود باید به آن اقدام کند.
2. وظیفه اى که یک گروه سازمان یافته و منسجم آن را به عهده دارد و با قدرت، آن را پىمىگیرد. چنانکه اگر رانندهاى در خیابان خلاف کند، هم سایر رانندگان با چراغ و بوق به او اعتراض مىکنند و هم پلیس براى برخورد قاطع با متخلّف وارد صحنه مىشود.[1]
نوع دوم از امر معروف همان است که خداوند در قرآن کریم به آن چنین دستور می‌دهد:
«وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»[2]
[باید از میان شما طایفهاى باشند که مردم را به سوى خیر دعوت نموده، امر به معروف و نهى از منکر کنند. و این طایفه همانا رستگارانند].
پیام های آیه
1- در جامعه اسلامى، باید گروهى بازرس و ناظر که مورد تأیید نظام هستند، بر رفتارهاى اجتماعى مردم نظارت داشته باشند. «وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ»
2- اصلاح جامعه و جلوگیرى از فساد، بدون قدرتِ منسجم و مسئول مشخّص امکان ندارد. «مِنْکُمْ أُمَّةٌ»
3- دعوت کنندهى به خیر ومعروف باید اسلامشناس، مردمشناس وشیوهشناس باشد. لذا بعضى از افراد این وظیفه را به عهده دارند، نه همه آنها. «وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ»
4- دعوت به خیر و امر به معروف و نهى از منکر، باید به صورت دائمى باشد، نه موسمى و موقّتى. «یَدْعُونَ، یَأْمُرُونَ، یَنْهَوْنَ» فعل مضارع، نشانه استمرار است.
5- امر به معروف، بر نهى از منکر مقدّم است. اگر راه معروف ها باز شود، زمینه براى منکر کم مىگردد. «یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ».[3]
6- کسانى که براى رشد و اصلاح جامعه دل مىسوزانند، رستگاران واقعى هستند وگوشهگیرانِ بىتفاوت را از این رستگارى سهمى نیست. «أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»
7- فلاح و رستگارى، تنها در نجات و رهایى خود خلاصه نمى شود، بلکه نجات و رشد دیگران نیز از شرایط فلاح است. «یَأْمُرُونَ، یَنْهَوْنَ، أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»
8- از اینکه با صیغه امر (لْتَکُنْ) دعوت به چنین امر به معروفی کرد، معلوم میشود، امر به معروف و نهى از منکر و به کلى دعوت به سوى خیر از واجبات کفایى است. لذا تا زمانی که کسی نسبت به امر قیام نکرده، این امر بر همکه واجب است ولی وقتى در هر جامعهاى عدهاى این کار را بکنند، تکلیف از سایرین ساقط مىشود.[4]
7. از این که دعوت به خیر را به وسیله امر به معروف و نهی از منکر کردن توضیح داد، معلوم میشود که به نظر دین، خیر معروف و شر منکر است.[5]
[1] قرائتى، محسن، تفسیر نور، ج 1، ص 577، 10جلد، مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن - ایران - تهران، چاپ: 1، 1388 ه.ش.
[2] سوره آل عمران، آیه 104
[3] قرائتى، محسن، تفسیر نور، ج 1، ص 578، 10جلد، مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن - ایران - تهران، چاپ: 1، 1388 ه.ش.
[4] طباطبایى، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج3، ص 373، 20جلد، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات - لبنان - بیروت، چاپ: 2، 1390 ه.ق.
[5] همان منبع
- ۰۲/۱۲/۲۷