آثار روزه دارى در روایات

1) تطهیر درون

از امام باقر علیه السلام نقل شده است: «هیچ بنده‌اى نیست مگر آنکه در دل او لوح سفیدى است و چون گناهى انجام دهد، نقطه سیاهى در آن پیدا شود؛ سپس اگر توبه کند آن سیاهى از بین مى‌رود و اگر به گناه ادامه دهد بر آن سیاهى افزوده شود؛ تا جایى که تمام سفیدى را فرا گیرد و هنگامى که سفیدى دل پوشانده شد صاحب آن قلب هرگز به خیر باز نخواهد گشت».

انجام کارهاى نیک نیز در تطهیر قلب و پالایش درون مؤثر است: «إِنَّ اَلْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ اَلسَّیِّئاتِ‌» [نیکى‌ها، بدى‌ها را از میان برمى‌دارد].

از امام باقر علیه السلام نقل شده است: «رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم روبه‌روى مردم مى‌ایستادند و مى‌فرمودند: اى مردم! وقتى هلال ماه رمضان پدیدار شود، دستیاران شیطان به زنجیر کشیده مى‌شوند و درهاى آسمان و درهاى بهشت و رحمت، باز و درهاى جهنم بسته و دعاها مستجاب مى‌شود. نزد خدا در ماه رمضان به ازاى هر افطارى، آزادشدگانى هست که خداوند آن‌ها را از آتش رها مى‌کند و ندا دهنده‌اى هر شب ندا مى‌کند "آیا درخواست‌کننده‌اى هست‌؟" آیا آمرزش‌جویى هست‌؟ خدایا به هر انفاق دهنده‌اى عوضش را بده! و به هر امساک‌کننده (از انفاق مال) تلف مال بده!» وقتى هلال ماه شوال نمایان شود، به اهل ایمان ندا مى‌شود که روزتان را با جایزه‌ها آغاز کنید که امروز روز جایزه است».

آنگاه امام باقر علیه السلام فرمودند: «أَمَا وَ الَّذِى نَفسِى بِیدِهِ مَا هِى بِجَائِزَةِ الدَّنَانِیرِ وَ لَا الدَّرَاهِمِ‌» [سوگند به کسى که جانم در دست اوست، آن جایزه‌ها، جایزۀ درهم و دینار نیست].

از امام صادق علیه السلام نقل شده است: «خداوند عز و جل، در هر شام از ماه مبارک رمضان، آزادشدگان و رهایى یافتگانى - به جز کسى که با مسکرات افطار کند - از آتش دارد. آنگاه که آخرین شب فرا مى‌رسد، خداوند متعال در آن شب به اندازۀ آزادشدگان همۀ شب‌هاى این ماه، بنده آزاد مى‌کند».

2) همدردى با نیازمندان

از امام رضا علیه السلام درباره علت روزه چنین نقل شده است: «أَنَّ أَبَا الْحَسَنِ عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا علیهم السلام کَتَبَ إِلَیْهِ فِیمَا کَتَبَ مِنْ جَوَابِ مَسَائِلِه: عِلَّةُ الصَّوْمِ لِعِرْفَانِ مَسِّ الْجُوعِ وَ الْعَطَشِ لِیَکُونَ الْعَبْدُ ذَلِیلًا مُسْتَکِیناً مَأْجُوراً مُحْتَسِباً صَابِراً، فَیَکُونَ ذَلِکَ دَلِیلًا عَلَى شَدَائِدِ الآخِرَةِ مَعَ مَا فِیهِ مِنَ الِانْکِسَارِ لَهُ عَنِ الشَّهَوَاتِ‌، وَاعِظاً لَهُ فِی الْعَاجِلِ دَلِیلًا عَلَى الآجِلِ لِیَعْلَمَ شِدَّةَ مَبْلَغِ ذَلِکَ مِنْ أَهْلِ الْفَقْرِ وَ الْمَسْکَنَةِ فِی الدُّنْیَا وَ الآخِرَةِ‌» [روزه به عللى بر بندگان واجب شده؛ از جمله آن که انسان به گرسنگى و تشنگى آگاه شده در نتیجه خاضع، آرام، مأجور و شکیبا گردد، و این (نکته) او را به شدائد و سختى‌هاى آخرت رهنمون مى‌سازد. همچنین روزه سبب مى‌شود که شخص شهوتش شکسته و ضعیف گردد. روزه، واعظى است در دنیا و دلیلى است بر آخرت تا انسان نهایت نیاز و احتیاج اهل فقر و درماندگى در دنیا و آخرت را بداند].

3) استجابت دعا

از امام رضا علیه السلام نقل شده است: «دَعوَةُ الصَّائِمِ تُستَجَابُ عِندَ إِفطَارِه» [دعاى روزه‌دار هنگام افطار مستجاب مى‌شود].

4) کاهش شهوت‌ها

در روایتى از امام رضا علیه السلام یکى از علت‌هاى توصیه به روزه‌دارى «کاهش شهوت‌ها» بیان شده است: «.... مَعَ مَا فِیهِ مِنَ الِانکِسَارِ لَهُ عَنِ الشَّهَوَاتِ‌» [همچنین روزه سبب مى‌شود که شخص، شهوتش شکسته و ضعیف گردد].

به نقل از کتاب اخلاق اسلامی، نوشته مسعودی، عبدالهادی، زارعی، مجتبی، هدایتی، علی، جلد اول، 7 جلد، گروه علمی اخلاق دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه، نشر مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، قم، چاپ هشتم، 1399 ش.