چرا خداوند کافران و مشرکان را به سرعت مجازات نمی‌کند؟!

درسی از صفحه دویست و ده قرآن کریم

خداوند در آیه دوازده سوره یونس، با اشاره به فطرت توحیدى همه انسان‌ها می‌فرماید:

«وَ ما کانَ النَّاسُ إِلَّا أُمَّةً واحِدَةً فَاخْتَلَفُوا وَ لَوْ لا کَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّکَ لَقُضِیَ بَیْنَهُمْ فِیما فِیهِ یَخْتَلِفُونَ» [(در آغاز) مردم جز امّتى واحد نبودند (و بر فطرت پاک توحیدى بودند)، پس دچار اختلاف شدند، (گروهى موّحد و گروهى مشرک،) و اگر سنّتِ (مهلت یافتن مردم براى آزمایش) از سوى پروردگارت مقدّم و مقدّر نگردیده بود، (در همین دنیا) میان مردم در آنچه اختلاف مى‏کردند، داورى مى‏شد (و به هلاک منحرفان حکم مى‏گردید)].

دو نکته از درس‌های این آیه عبارت است از اینکه:

1. در آغاز همه افراد بشر امت واحدى بودند و جز توحید در میان آنها آئین دیگرى نبود (وَ ما کانَ النَّاسُ إِلَّا أُمَّةً واحِدَةً).

این فطرت توحیدى که در ابتدا دست نخورده بود با گذشت زمان بر اثر افکار کوتاه و گرایشهاى شیطانى، دستخوش دگرگونى شد، گروهى از جاده توحید منحرف شدند و به شرک روى آوردند و طبعا جامعه انسانى به دو گروه مختلف تقسیم شد: گروهى موحد و گروهى مشرک شدند (فَاخْتَلَفُوا). بنابراین شرک در واقع یک نوع بدعت و انحراف از فطرت است.

2. دلیل اینکه خداوند این اختلاف را از طریق مُجازات سریع مشرکان بر نمى‏ چیند تا بار دیگر همه جامعه انسانى موحّد شوند، این است که سنت و فرمان آفرینش دائر به آزادى انسان ها است که از آغاز چنین بوده است؛ زیرا اگر منحرفان و مشرکان بلافاصله مجازات شوند، ایمان موحدان تقریبا جنبه اضطرارى و اجبارى پیدا می ‏کند و حتما از روى ترس و وحشت خواهد بود، و چنین ایمانى نه مایه افتخار است، و نه دلیل بر تکامل، خداوند این داورى و کیفر را بیشتر براى سراى دیگر گذاشته است تا نیکوکاران و پاکان آزادانه راه خود را انتخاب کنند.

به همین خاطر می‌فرماید: «اگر فرمان سابق الهى دائر بر آزادى بشر در مسیر هدایت که رمز تکامل و پیشرفت او است نبود، خداوند به زودى در میان آنها در آنچه اختلاف داشتند داورى مى‏کرد» و مشرکان و منحرفان را به کیفر مى‏رسانید (وَ لَوْ لا کَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّکَ لَقُضِیَ بَیْنَهُمْ فِیما فِیهِ یَخْتَلِفُونَ‏).

مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏8، ص 251 و 252؛ 28جلد، دار الکتب الإسلامیة - ایران - تهران، چاپ: 10، 1371 ه.ش.