خداوند در قرآن کریم افرادى را که در گمراهى بوده اند، سپس با پذیرش حق و ایمان تغییر مسیر دادهاند تشبیه به مرده اى مىکند که به اراده و فرمان خدا زنده شده است و بهره مند از نوری شدهاند که در پرتو آن مى تواند راه راست را تشخیص داده و از لغزش ها در امان باشند. و افراد بى ایمان لجوج را تشبیه به کسی نموده که در امواج ظلمت ها و تاریکی ها فرو رفته و هرگز از آن خارج نمى گردد:
درسی از صفحه پنجاه و سوم قرآن کریم
خداوند در قرآن کریم انسان مؤمن را به «حیّ» (زنده) و کافر را به «میّت» (مرده) تشبیه نموده و می فرماید:
کسانى که کفر ورزیدهاند، کارهاى [نیک] آنان همچون سرابى است در بیابان که تشنه آن را آب مىپندارد، اما وقتى به آنجا مىرسد آن را چیزى نمىیابد (سوره نور، آیه 39)
قرآن کریم دربردارندۀ تمثیلاتی رسا و زیبا است که هدایت، عبرت‌آموزی و بیداری از غفلت را برای انسان به ارمغان می‌آورد.
یکی از این تمثیلات، آیه‌ای است که در آن از خلقت «پشه» سخن به میان آورده است:
خداوند در قرآن کریم دو دریا را مثال میزند که یکی شیرین و گوارا بوده و دیگری به خاطر تلخی یا شوری سوزناک است
بعضی از مفسرین، این آیه را تمثیلی برای حال مؤمن و کافر می‌دانند...
خداوند در قرآن کریم با بیان تمثیلی زیبا، اساس زندگی مؤمن و منافق را چنین مقایسه می کند...
خداوند در قرآن کریم کلمۀ پاک را به درخت پاک تشبیه کرده که ریشه اش در زمین جاى گرفته و شاخه هایش از قسمت بالا از آن جدا شده اند و همواره و در هر زمان به اذن خدا میوه اش در دسترس است.
همچنین کلمۀ خبیثه را به درخت خبیثى تشبیه کرده که از جاى کنده شده باشد و در نتیجه اصل ثابت و قرار و آرام ندارد.
خداوند در قرآن کریم انسان مؤمن را تشبیه به زمین پاک و حاصلخیز، و کافر را تشبیه به زمین بدطینت و ناپاک نموده است...
خداوند در قرآن کریم تمثیل زیبایی برای کافر و مؤمن آورده است. کافر را تشبیه به کسی نموده که سرش را طوری به زمین افکنده که راه راست را تشخیص نمی دهد؛ و مؤمن را تشبیه به کسی کرده که ایستاده را می رود؛ طوری که تمام جهات را می بیند و از لغزشگاه ها در امان است...
خداوند در قرآن کریم تشبیه بسیار رسا و محسوسی دربارۀ فرق میان طریق حق که همان ایمان به خدا و عمل صالح است و طریق باطل که عبارت از شرک و عمل زشت است و همچنین فرق تفصیلى میان اهل آن دو طریق یعنى مؤمنین و مشرکین می آورد...
خداوند در قرآن کریم مؤمن را تشبیه به شخص "بینا" و کافر را تشبیه به "کور" نموده است...