تمثیل حال مؤمن و کافر به دریاى شیرین و دریاى شور
«وَ ما یَسْتَوِی الْبَحْرانِ هذا عَذْبٌ فُراتٌ سائِغٌ شَرابُهُ وَ هذا مِلْحٌ أُجاجٌ وَ مِنْ کُلٍّ تَأْکُلُونَ لَحْماً طَرِیًّا وَ تَسْتَخْرِجُونَ حِلْیَةً تَلْبَسُونَها وَ تَرَى الْفُلْکَ فیهِ مَواخِرَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُون»1
این دو دریا با هم یکسان نیستند یکى شیرین و گوارا و دیگرى شور و تلخ و شما از هردوی آنها گوشت تازه گرفته مىخورید و اشیاى زینتى استخراج نموده مىپوشید و کشتىها را مىبینى که در دریا آب را مىشکافند تا شما از فضل خدا چیزى به کف آورید و تا شاید شکرگزار وى شوید.
بعضی از مفسرین همچون علامه طباطبایی در تفسیر المیزان2 و زمخشری در تفسیر کشاف2، این آیه را تمثیلی برای حال مؤمن و کافر می‌دانند.
مرحوم علامه طباطبایی دراین‌باره می‌فرماید:
«مَثَل مؤمن و کافر، مثل دو دریاى شور و شیرین است که یکى بر فطرت آب اصلىاش، که همان گوارایى باشد باقى است و دیگرى (به خاطر اختلاط با املاح) شور شده است؛ هرچند که در بعضى از آثار نافع شریکند؛ چون مردم از هردوی آنها ماهى مىگیرند و یا مرغابى شکار مىکنند و یا زیور مروارید استخراج مىنمایند و یا صدف و مرجان مىگیرند. مؤمن و کافر نیز هرچند که در بسیارى از خواص انسانى و آثار آن مثل هم هستند، ولى مؤمن به همان فطرت اولى و اصلى خودش باقى است و درنتیجه به سعادت حیات آخرت و دائمی خود مىرسد، ولى کافر از آن فطرت اصلى منحرف شده و وضعى به خو گرفته که فطرت انسانى، آن را پاک و خوشایند نمىداند و به‌زودی صاحبش به کیفر اعمالش معذب مىشود».4
پی‌نوشت:
1. سوره فاطر، آیهِ 12
2. المیزان فی تفسیر القرآن، ج17، ص: 26
3. کشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج3، ص: 605
4. المیزان فی تفسیر القرآن، ج17، ص: 27
چند مطلب خواندنی دیگر دربارۀ تمثیلات و تشبیهاتی که در مورد مؤمن در آیات و روایات بیان شده است:
مؤمن مانند دو کفه ترازو است!