حکمت تحریم خوردن شراب
آنچه که انسان را از حیوان متمایز کرده و به انسانیت او ارزش میبخشد، عقل است. این عقل است باعث میشود انسان مخاطب اوامر و نواهی خداوند واقع شده و در طریق تکامل قرار بگیرد.
عقل راهنمای انسان است برای گمراه نشدن و هدایت به صراط مستقیم.
از حضرت امام صادق علیه السّلام روایت شده که فرمودند:
الْعَقْلُ دَلِیلُ الْمُؤْمِنِ.1
عقل راهنماى مؤمن است.
شخصى از امام صادق علیه السلام پرسید عقل چیست؟ حضرت فرمودند:
مَا عُبِدَ بِهِ الرَّحْمَنُ وَ اکْتُسِبَ بِهِ الْجِنَان2
عقل چیزیست که به وسیله آن خدا پرستش شده و بهشت بدست می آید.
یکی از چیزهایی که باعث زائل شدن عقل هرچند به مدت کوتاه میشود، شرب خمر است.
وقتی سرمایه انسان عقل است و با عقل میتواند طریق هدایت را تشخیص داده و در راه بندگی خداوند قدم بردارد، انسان حق ندارد درباره این موهبت بی بدیل الهی کوتاهی کرده و باعث زوال یا تضعیف آن شود.
و لذاست که در روایات معصومین علیهم السلام، زوال عقل را از جمله حکمتهای حرمت نوشیدن شراب بیان کرده اند.
از حضرت امام رضا علیه السلام روایت شده که فرمودند:
حَرَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْخَمْرَ لِمَا فِیهَا مِنَ الْفَسَادِ وَ مِنْ تَغْیِیرِهَا عُقُولَ شَارِبِیهَا وَ حَمْلِهَا إِیَّاهُمْ عَلَى إِنْکَارِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الْفِرْیَةِ عَلَیْهِ وَ عَلَى رُسُلِهِ وَ سَائِرِ مَا یَکُونُ مِنْهُمْ مِنَ الْفَسَادِ وَ الْقَتْلِ وَ الْقَذْفِ وَ الزِّنَا وَ قِلَّةِ الِاحْتِجَازِ عَنْ شَیْءٍ مِنَ الْمَحَارِمِ3
خداوند شراب را حرام کرد براى آن فسادى که در آن است و فکر و اندیشه شارب خود را دگرگون میسازد، و وادار به انکار خداى عزّ و جلّ مى نماید، و منجر به افتراء بستن بر خدای عز و جل و پیامبران او میشود، و دیگر فسادهائى که در آن موجود است از قبیل قتل، نسبت ناروا دادن و زنا و سرباز نزدن از هر گناهى.
در این روایت فسادهای بسیاری مترتب بر شرب شراب شده است. و این به این خاطر این است که وقتی عقل زائل شد، انسان ابایی از محرمات دیگر نداشته و مرتکبشان میشود.
البته شاید کسی بگوید اگر شراب باعث مستی نشود یا به مقداری که منجر به مستی نشود خورده شود ، شرب شراب حلال است!
ولی این سخن اشتباه است. زیرا اولًا ممکن است هزاران دلیل براى حرمت شراب وجود داشته باشد که ما هنوز به آنها نرسیدهایم. ثانیاً یک شىء حرام ولو اینکه یک ذرهاش آن خاصیت ضررى را نداشته باشد ولى باید آن را به طور دربست حرام کرد که مردم اصلًا به سوى آن نروند.4
پاورقی:
1. الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج1 ؛ ص25
2. الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج1 ؛ ص11
3. علل الشرائع ؛ ج2 ؛ ص475
4. مجموعهآثاراستادشهیدمطهرى ج21 ص74
- ۹۴/۱۱/۱۶