دو دلیل بهشتی و جهنمی شدن انسانها

فَأَمَّا مَن طَغَى‏ وَ ءَاثَرَ الحَیَوةَ الدُّنْیَا فَإِنَّ الجَحِیمَ هِىَ الْمَأْوَى‏ وَ أَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الهَوَى فَإِنَّ الجَنَّةَ هِىَ الْمَأْوَى ¹

امّا آن‌کسی که طغیان کرده و زندگى دنیا را مقدّم داشته، مسلماً دوزخ جایگاه اوست. و آن‌کس که از مقام پروردگارش ترسان باشد و نفس را از هوى بازدارد، قطعاً بهشت جایگاه اوست.

 

در این آیه اهل بهشت و اهل جهنم هرکدام به دو خصلت توصیف‌شده‌اند.

اهل جهنم توصیف‌شده‌اند به طغیان کردن و ترجیح دادن زندگی پست دنیوی؛ به خاطر اینکه طغیان به معناى تعدى از حد است که ناشی از عدم خضوع و خشوع طاغیان از مقام پروردگار و خروج از حد عبودیت است که اثر آن تبعیت از هوای نفس و به دنبال زینت حیات دنیا رفتن است.

اهل بهشت هم توصیف‌شده به وصف ترس از مقام پروردگار و عدم تبعیت از هوای نفس. به خاطر اینکه ترس، نوعى خشوع و خضوع در برابر شخصى قوى و قاهر است؛ و اثر خوف، پرهیز از دنیاپرستى و نهى نفس از پیروى هواى نفس است.²

 

از امام صادق علیه‌السلام روایت‌شده که در تفسیر قول خداوند عز و جل در آیه "وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ‏ جَنَّتانِ"³ فرمودند:

مَنْ عَلِمَ أَنَّ اللَّهَ یَرَاهُ وَ یَسْمَعُ مَا یَقُولُ وَ یَعْلَمُ مَا یَعْمَلُهُ مِنْ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ فَیَحْجُزُهُ ذَلِکَ عَنِ الْقَبِیحِ مِنَ الْأَعْمَالِ‏ فَذَلِکَ الَّذِی‏ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى‏.⁴

هر کس بداند که خدا او را می‌بیند و هر چه گوید می‌شنود و هر چه از خوب و بد کند می‌داند و این عقیده او را از کردار زشت بازدارد، پس او همان کس است که از مقام پروردگارش ترسیده و خود را از هوای نفس بازداشته است.

پاورقی:

1. سوره نازعات آیات 37 الی 41

2. برگرفته از تفسیر المیزان

3. سوره الرحمن آیه 46

4. الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج‏2 ؛ ص70

مطالب مرتبط:

نخستین عوامل برای بهشتی شدن و جهنمی شدن انسان‌ها!

چهار عامل ورود در جهنم از زبان جهنمیان

سه صفت اهل دوزخ

پنج خصلتی که برای رسیدن به مغفرت و بهشت الهی لازم است