آبادی قلب به چیست؟
وَ اعْمُرْ قَلْبِی بِطَاعَتِک 1
خداوندا قلب مرا با اطاعت از خودت آباد نما.
عمران به معنای آباد کردن و در مقابل خرابی است.
و چنانکه گفته‌اند: ماده "ع م ر" به معنی ادامه داشتن حیات است.2
بنابراین آبادی دل به این است که دارای حیات روحانی باشد. بدین معنی که با مزین شدن به خصلت‌های حسنه، در یاد خدا باشد و به خواب غفلت فرو نرود.
در روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام چند چیز را مایه آبادی دل معرفی کرده‌اند که به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم:
1. یکی از عوامل آبادی دل که در خود صلوات شعبانیه نیز به آن اشاره‌شده است، اطاعت و بندگی خداوند است.
وَ اعْمُرْ قَلْبِی بِطَاعَتِک
خداوندا قلب مرا با اطاعت از خودت آباد نما.
2. یکی دیگر از چیزهایی که دل را آباد می‌کند، ذکر و یاد خداوند است. لذا هر کاری که مصداق یاد خداوند باشد، آباد کنندة دل است.
همچنان که امیرالمؤمنین علیه‌السلام در ضمن وصایای خود به فرزندشان امام حسن علیه‌السلام می‌فرماید:
أُوصِیکَ بِتَقْوَى اللَّهِ أَیْ بُنَیَّ وَ لُزُومِ أَمْرِهِ وَ عِمَارَةِ قَلْبِکَ بِذِکْرِه
ای پسرم! تو را سفارش مىکنم به ترس از خدا، و پیوسته در فرمان او بودن و آبادان نمودن دل با یاد او.
3. از جمله عوامل آبادی دل, هم‌نشینی و هم‌کلامی با انسان‌های اهل خیر و معرفت است. چرا دیدار و سخنان ایشان، انسان را از خواب غفلت بیرون آورده و یاد خدا را در قلب او زنده می‌کند.
از امیرالمؤمنین علیه‌السلام روایت‌شده که فرمودند:
لِقَاءُ أَهْلِ الْخَیْرِ
عِمَارَةُ الْقَلْب3
دیدار مردمان اهل خیر و نیکی، باعث آباد کردن دل است.
همچنین از آن حضرت نقل‌شده که فرمودند:
لقاء أهل المعرفة عمارة القلوب4
ملاقات کردن اهل معرفت، باعث آباد
کردن دل‌هاست.
پاورقی:
1. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد ؛ ج1 ؛ ص362
2. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم ؛ ج8 ؛ ص 218
3. بحار الأنوار (ط - بیروت) ؛ ج74 ؛ ص208