چرا ثواب قرض دادن بیشتر از صدقه دادن است؟

از امام صادق علیه‌السلام روایت‌شده که فرمودند:

لَأَنْ أُقْرِضَ قَرْضاً أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ‏ أصله أَصِلَ‏ بِمِثْلِهِ.¹

 

اگر چیزى را قرض دهم، براى من محبوب‏تر از این است که مثل آن را بخشش‌کنم‏.

 

همان‌طور که از روایات استفاده می‌شود، ثواب و فضیلت قرض دادن بیشتر از فضیلت صدقه دادن است.

در روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام دلیل این فضیلت چنین بیان شده است:

 

1.    قرض فقط به دست محتاج می‌رسد

از امام صادق علیه‌السلام روایت‌شده که فرمودند:

عَلَى بَابِ الْجَنَّةِ مَکْتُوبٌ الْقَرْضُ بِثَمَانِیَةَ عَشَرَ وَ الصَّدَقَةُ بِعَشَرَةٍ، وَ ذَلِکَ أَنَّ الْقَرْضَ لَا یَکُونُ إِلَّا لِمُحْتَاجٍ وَ الصَّدَقَةَ رُبَّمَا وُضِعَتْ‏ فِی یَدِ غَیْرِ مُحْتَاج.²

بر در بهشت نوشته‌شده است که: قرض دادن هجده برابر (یا هجده‌تا) ثواب دارد و صدقه دادن ده برابر (یا ده تا) ثواب دارد. دلیل فضیلت قرض بر صدقه این است که قرض را فقط کسی قرض می‌گیرد که نیازمند باشد؛ ولی چه‌بسا صدقه را کسی که محتاج نیست هم بگیرد.

 

2.  در قرض دادن عزت قرض گیرنده حفظ می‌شود

همچنین روایت‌شده که در بیان علت فضیلت قرض بر صدقه فرمودند:

لِأَنَّ الْقَرْضَ یَصِلُ إِلَى مَنْ لَا یَضَعُ‏ نَفْسَهُ‏ لِلصَّدَقَةِ لِأَخْذِ الصَّدَقَةِ.³

قرض به کسانى مى ‏رسد که براى گرفتن صدقه خود را در جایگاه صدقه قرار نمى ‏دهند.

شاید مراد از این فرمایش این است که کسی که محتاج است هیچ‌گاه برای برطرف کردن نیازش خود را محتاج نشان نمی‌دهد تا به او صدقه بدهند. بلکه با حفظ عزت و کرامت نفس خویش، مبلغی را به‌عنوان قرض می‌گیرد تا در وقت وسعت به قرض دهنده پس بدهد.

لذا یکی دیگر از دلایل فضیلت قرض بر صدقه این می‌تواند باشد که  برخلاف صدقه که احتمال دارد نوعی خفت و خواری برای صدقه گیرنده پیش بیاید، در قرض دادن منتی نیست؛ زیرا قرض گیرنده قرار است مال را به قرض دهنده پس بدهد؛ لذا عزت قرض گیرنده حفظ می‌شود.

پاورقی:

1. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال ؛ ص138

2. تفسیر القمی ؛ ج‏2 ؛ ص350

3. الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا علیه السلام ؛ ص256