آخرین کسى که از دنیا می‌رود!
از امام باقر علیه‌السلام روایت‌شده که فرمودند:
"وَ اللَّهِ مَا تَرَکَ اللَّهُ أَرْضاً مُنْذُ قَبَضَ آدَمَ (علیه‌السلام) إِلَّا وَ فِیهَا إِمَامٌ یُهْتَدَى بِهِ إِلَى اللَّهِ وَ هُوَ حُجَّتُهُ عَلَى عِبَادِهِ وَ لَا تَبْقَى الْأَرْضُ بِغَیْرِ إِمَامٍ حُجَّةٍ لِلَّهِ عَلَى عِبَادِهِ".1
به خدا سوگند از زمانى که خدا آدم علیه‌السلام را قبض روح نمود، هرگز زمینى را بدون رهبری (پیامبر یا امام) که به‌وسیله او به‌سوی خدا هدایت گردیده می‌شود وانگذاشته و آن امام حجت خدا بر بندگانش است و زمینى بدون امامى که حجت خدا بر بندگانش باشد وجود ندارد.
در مورد اینکه چرا زمین نباید هیچ‌گاه از حجت الهی خالی باشد به وجوه متعددی استدلال شده است.
در این مقاله چند دلیل از این دلایل را با استناد به روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام ذکر می‌کنیم:
اتمام‌حجت خداوند بر بندگان
از امام باقر علیه‌السلام روایت‌شده که فرمودند:
"إِنَ الْحُجَّةَ لَا تَقُومُ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى خَلْقِهِ إِلَّا بِإِمَامٍ حَیٍّ یَعْرِفُونَهُ".2
همانا حجت خداوند بر مخلوقاتش بر پا نمی‌گردد مگر باوجود امام زنده‌ای که او را شناخته‌اند.
با این توضیح که تا زمانی که خداوند براى مردم امام و پیشوائى نفرستاده باشد که شناخته شود و وظایف مردم را به آن‌ها رسانده و خدا و دین را براى آن‌ها معرفى کرده باشد، روا نیست که در قیامت مردم را نسبت به اعمال و عقایدشان مؤاخذه نماید. لذا وجود حجت خداوند در تمام ازمنه، انسان‌ها را نسبت به اعمال و عقایدشان مسئول می‌کند.
تشخیص حق از باطل
از یکى از دو امام باقر یا صادق علیهماالسلام روایت‌شده که فرمودند:
"إِنَّ اللَّهَ لَمْ یَدَعِ الْأَرْضَ بِغَیْرِ عَالِمٍ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَمْ یُعْرَفِ الْحَقُّ مِنَ الْبَاطِلِ".3
خدا زمین را بدون عالم وانگذاشته است و اگر چنین نمی‌کرد، حق از باطل تشخیص داده نمی‌شد.
چراکه تنها کسی می‌تواند در تمام موارد حق را از باطل تشخیص دهد که با تأییدات الهی از هرگونه خطا و اشتباه در عقاید، اقوال و اعمال از تمام جهات معصوم باشد. تنها در این صورت است که سایر انسان‌ها می‌توانند با اقتدا به این حجت الهی حق را از باطل تشخیص داده و گمراه نشوند.
شناخت حلال از حرام
از امام صادق علیه‌السلام روایت‌شده که فرمودند:
"مَا زَالَتِ الْأَرْضُ إِلَّا وَ لِلَّهِ فِیهَا الْحُجَّةُ یُعَرِّفُ الْحَلَالَ وَ الْحَرَامَ وَ یَدْعُو النَّاسَ إِلَى سَبِیلِ اللَّهِ".4
تا زمانی که زمین برقرار است، براى خدا در آن حجتى است که حلال و حرام را به مردم بشناساند و ایشان را به راه خدا دعوت کند.
جلوگیری از بدعت و تشریع در دین
از امام صادق علیه‌السلام روایت‌شده که فرمودند:
"إِنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو إِلَّا وَ فِیهَا إِمَامٌ کَیْمَا إِنْ زَادَ الْمُؤْمِنُونَ شَیْئاً رَدَّهُمْ وَ إِنْ نَقَصُوا شَیْئاً أَتَمَّهُ لَهُمْ".5
زمین از وجود امام خالى نخواهد ماند تا اگر مردمان (بر دین) افزودند، افزوده را رد کند و اگر (از دین) کاستند، کاستى را برگرداند و دین خدا را به کمال رساند.
حصول هدف نهایی از خلقت موجودات
از امام صادق علیه‌السلام سؤال شد: آیا زمین بدون امام باقی می‌ماند؟
حضرت فرمودند:
"لَوْ بَقِیَتِ الْأَرْضُ بِغَیْرِ إِمَامٍ لَسَاخَتْ".6
اگر زمین بدون امام باشد فرو رود (اهل خود را در خود کشیده و هلاک می‌کند).
چراکه هدف از ایجاد این عالم وجود خلیفه الهی و انسان کامل که همان پیامبر و امام هستند می‌باشد و تمام مخلوقات برای این هدف خلق‌شده‌اند. ولذا اگر زمین از این حجت الهی که هدف غایی خلقت است تهی باشد، دلیلی برای بقاء مخلوقات نیست و همگی هلاک خواهند شد.7
به خاطر همین دلایل است که امام صادق علیه‌السلام فرمودند:
"لَوْ کَانَ النَّاسُ رَجُلَیْنِ لَکَانَ أَحَدُهُمَا الْإِمَامَ".8
اگر در روی زمین تنها دو کس وجود داشته باشند، یکى از آن دو امام است.
و همچنین فرمود:
"إِنَّ آخِرَ مَنْ یَمُوتُ الْإِمَامُ لِئَلَّا یَحْتَجَّ أَحَدٌ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ أَنَّهُ تَرَکَهُ بِغَیْرِ حُجَّةٍ لِلَّهِ عَلَیْهِ".9
همانا آخرین کسى که از دنیا می‌رود امام است، تا کسی بر خداى عز و جل احتجاج نکند که چرا او را بى حجت واگذاشته است.
پاورقی:
1. الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج1 ؛ ص179
2. قرب الإسناد (ط - الحدیثة) ؛ ص351
3. الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج1 ؛ ص178
4. همان منبع
5. همان منبع
6. همان منبع ؛ ص179
7. برگرفته از شرح أصول الکافی (صدرا) ؛ ج2 ؛ ص487
8. الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج1 ؛ ص180
9. همان منبع
برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به:
1. مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول ؛ مرحوم علامه محمدباقر مجلسی ؛ ج2 ؛ ص297
2. شرح أصول الکافی ؛ مرحوم ملا صدرا؛ ج2 ؛ ص485
3. شرح الکافی-الأصول و الروضة ؛ مرحوم مولى صالح مازندرانی ؛ ج5 ؛ ص156