نگاه زیبای امیرالمؤمنین علیه‌السلام به دنیا

دنیا به‌خودی‌خود مذموم نیست. بلکه بستگی به نوع تعامل انسان با دنیا دارد.

این انسان است که دنیا را وسیله‌ای برای رسیدن به سعادت اخروی قرار می‌دهد؛ یا اینکه فریفته آن شده و شقاوت اخروی را برای خود فراهم می‌کند.

اگر انسان دنیا را محلی برای کسب فضائل و مکارم قرار دهد، نه‌تنها از دنیا شاکی نمی‌شود، بلکه آن را نعمتی بس بزرگ برای فراهم کردن توشه آخرت خواهد دانست. ولی اگر دنیا را مقصد نهایی خود قرار دهد، تمام تلاشش برای آباد کردن آن خواهد بود و ناملایمات، وسوسه‌ها و سختی‌های آن او را ملول خواهد کرد.

 

در کتاب شریف نهج البلاغه (کلمه قصار131) آمده است که امیرالمؤمنین علیه‌السلام شنیدند مردی دنیا را نکوهش می‌کند.

حضرت علی علیه‌السلام که انگیزۀ این شخص از نکوهش دنیا را می‌دانستند، به او چنین فرمودند:

أَیُّهَا الذَّامُّ لِلدُّنْیَا الْمُغْتَرُّ بِغُرُورِهَا الْمَخْدُوعُ بِأَبَاطِیلِهَا أَ تَغْتَرُّ بِالدُّنْیَا ثُمَّ تَذُمُّهَا ...

اى کسى که نکوهش دنیا می‌کنی؛ ای کسی که تن به غرور دنیا داده‌ای و به باطل‌های آن فریفته شده‌ای!

آیا تو خود فریفته دنیا شده‌ای سپس دنیا را مذمت می‌کنی (و دنیا را به خدعه و نیرنگ و فریبندگی متهم می‌سازی)؟

إِنَّ الدُّنْیَا دَارُ صِدْقٍ لِمَنْ صَدَقَهَا وَ دَارُ عَافِیَةٍ لِمَنْ فَهِمَ عَنْهَا وَ دَارُ غِنًى لِمَنْ تَزَوَّدَ مِنْهَا وَ دَارُ مَوْعِظَةٍ لِمَنِ اتَّعَظَ بِهَا مَسْجِدُ أَحِبَّاءِ اللَّهِ وَ مُصَلَّى مَلَائِکَةِ اللَّهِ وَ مَهْبِطُ وَحْیِ اللَّهِ وَ مَتْجَرُ أَوْلِیَاءِ اللَّهِ اکْتَسَبُوا فِیهَا الرَّحْمَةَ وَ رَبِحُوا فِیهَا الْجَنَّةَ ...

دنیا سرای صدق و راستى است براى آن‌کس که با آن به‌راستی رفتار کند، و جایگاه عافیت است براى آن‌کس که از آن چیزی بفهمد، و سراى بى ‏نیازى است براى آن‌کس که از آن توشه برگیرد، و محل موعظه و اندرز است براى کسی که از آن اندرز گیرد .

دنیا مسجد دوستان خدا و نمازگاه فرشتگان پروردگار، و محل نزول وحى الهی، و تجارت‌خانه اولیاء الهی است. آن‌ها در دنیا رحمت خدا را به دست آورده و بهشت را در آن بهره گرفتند.

 

کلام امیرالمؤمنین علیه‌السلام در مورد اینکه «دنیا محل تجارت اولیاءالله است»، مانند سایر فرمایشات آن حضرت بسیار حکیمانه است.

آنچه اولیاء الهی در تجارتخانه انجام می‌دهند، دادوستد است؛ چیزی را می‌گیرند و در عوض آن چیزی می‌دهند.

چیزی که اولیاءالله در این تجارتخانه می‌دهند ایمان و اعمال صالح است، و چیزی که به دست می‌آورند رحمت خدا و بهشت برین است.