دشمن‌ترین دشمن انسان!
در روایتی از رسول خدا صلی‌الله علیه وآله، دشمن‌ترین دشمن انسان نفس او معرفی‌شده است.
أَعْدَى عَدُوِّکَ نَفْسُکَ الَّتِی بَیْنَ جَنْبَیْک.1
دشمن‌ترین دشمنانت، نفس خود تو است که در درون خود داری.
مراد از این نفس که دشمن‌ترین دشمن انسان است چیست؟! معنای این دشمنی چیست؟!
در جواب این سؤال چنین می‌گوییم:
مفهوم "نفس" همان معنی لغوی آن است که به معنی "شخص" و "خود" است ولی بر حسب ویژگی‌هایی که دارد، گاهی بد است و گاهی خوب.
علت متصف شدن نفس به خوبی و بدی این است که:
خداوند دو نوع گرایش در آن قرار داده است: گرایش به خیر و نیکی، و گرایش به شر و بدی.
در قرآن کریم از نفسی که انسان را در برابر انجام کارهای زشت ملامت می‌کند، با عنوان "نفس لوّامه" یاد شده است:
وَ لا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ 2 (قسم به نفس بسیار ملامت کننده)
و به نفسی که گرایش به زشتی‌ها داشته باشد، اطلاق "نفس امّاره" شده است:
إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ ما رَحِمَ رَبِّی 3 (نفس قطعاً به بدى امر مىکند، مگر کسى را که پروردگارم رحم کند)
همین نفس اماره است که انسان را به زشتی‌ها امر می‌کند و درصورتی‌که انسان تابع گرایش‌های این نفس شود، پیامدهای آن گریبان او را خواهد گرفت. طوری که هیچ‌کس نمی‌تواند چنین عاقبت سوئی را برای او رقم بزند.
به همین خاطر است که از نفس با عنوان "دشمن‌ترین دشمن انسان" یاد شده است.
برای مطالعه بیشتر مراجعه کنید به:
اخلاق در قرآن ، ج1 ، ص196
پاورقی:
1. مجموعة ورام ؛ ج1 ؛ ص59
2. سوره قیامة ، آیه 2
3. سوره یوسف ، آیه 53