شگفتی‌‌های خلقت مورچه در بیان امیرالمؤمنین علیه‌السلام

از امیرالمؤمنین علیه‌السلام روایت‌شده که فرمودند:

انْظُرُوا إِلَى النَّمْلَةِ فِی صِغَرِ جُثَّتِهَا وَ لَطَافَةِ هَیْئَتِهَا لَا تَکَادُ تُنَالُ بِلَحْظِ الْبَصَرِ وَ لَا بِمُسْتَدْرَکِ الْفِکَرِ کَیْفَ دَبَّتْ عَلَى أَرْضِهَا وَ صُبَّتْ عَلَى رِزْقِهَا تَنْقُلُ الْحَبَّةَ إِلَى جُحْرِهَا وَ تُعِدُّهَا فِی مُسْتَقَرِّهَا تَجْمَعُ فِی حَرِّهَا لِبَرْدِهَا وَ فِی وِرْدِهَا لِصَدَرِهَا مَکْفُولٌ بِرِزْقِهَا مَرْزُوقَةٌ بِوَفْقِهَا لَا یُغْفِلُهَا الْمَنَّانُ وَ لَا یَحْرِمُهَا الدَّیَّانُ وَ لَوْ فِی الصَّفَا الْیَابِسِ وَ الْحَجَرِ الْجَامِسِ‏ وَ لَوْ فَکَّرْتَ فِی مَجَارِی أَکْلِهَا [وَ] فِی عُلْوِهَا وَ سُفْلِهَا وَ مَا فِی الْجَوْفِ مِنْ شَرَاسِیفِ بَطْنِهَا وَ مَا فِی الرَّأْسِ مِنْ عَیْنِهَا وَ أُذُنِهَا لَقَضَیْتَ مِنْ خَلْقِهَا عَجَباً وَ لَقِیتَ مِنْ وَصْفِهَا تَعَباً فَتَعَالَى الَّذِی أَقَامَهَا عَلَى قَوَائِمِهَا وَ بَنَاهَا عَلَى دَعَائِمِهَا لَمْ یَشْرَکْهُ فِی فِطْرَتِهَا فَاطِرٌوَ لَمْ یُعِنْهُ عَلَى خَلْقِهَا قَادر (نهج‌البلاغة ؛ نسخۀ صبحی صالح ؛ خطبه 185)

 

به مورچه و کوچکی جثّه و ظرافت اندام آن بنگرید که به نگاه با گوشه چشم دیده نمى‏شود و به اندیشه درک نمى‏گردد.

چگونه مسیر خود را مى ‏پیماید و براى بدست آوردن روزیش مى‏شتابد.

دانه را به لانه ‏اش انتقال مى‏دهد و آن را در انبارش (براى روز سختى) آماده مى‏گذارد، در تابستان براى زمستان و هنگام آمدن (روزهاى گرم) براى وقت باز گشتن (روزهاى سرد) دانه‏ ها را گرد مى ‏آورد.

خداوند ضامن روزیش بوده، مناسب حال راه روزیش را گشاده، پروردگار بسیار نعمت و بخشش دهنده از آن غافل نیست، و خداوند جزاء دهنده آن را محروم و بى ‏بهره نمى‏گرداند و اگرچه در سنگ خشک (که چیزى از آن نمى‏روید) و سنگ سخت (که از جایی بجایی حرکت داده نمى‏شود) باشد.

و اگر در مواضع خوردن و در بالا و پائین و آنچه در درون مورچه است از اطراف اضلاع شکمش و آنچه در سر آن است از چشم و گوش، اندیشه کنى، هرآینه از آفرینش آن به شگفت آمده و از وصفش به رنج و زحمت می‌افتی‏.