نگاه‌هایی که عبادت هستند
خداوند بعضی از نگاه‌ها را دوست دارد. از اینجاست که این نگاه‌ها عبادت محسوب می‌شوند.
در روایات معصومین علیهم‌السلام به بعضی از این نگاه‌ها که عبادت محسوب می‌شوند اشاره‌شده است:
1. نظر به امام
از امام صادق علیه‌السلام روایت‌شده که فرمودند:
النَّظَرُ إِلَى الْإِمَامِ عِبَادَة 1
نظر به امام عبادت است.
از رسول خدا صلی‌الله علیه وآله نیز روایت‌شده که در مورد نگاه به علی علیه‌السلام فرمودند:
النَّظَرُ إِلَى وَجْهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عِبَادَةٌ.2
نگاه در صورت علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) عبادت است.
از ابوهریره روایت‌شده که: معاذ بن جبل را دیدم که چشم به‌صورت علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) دوخته بود. به او گفتم طوری به علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) دوخته‌ای مثل‌اینکه تا حال او را ندیده‌ای! معاذ جواب داد: همانا شنیدم رسول خدا صلی‌الله علیه وآله می‌فرمود: « النَّظَرُ إِلَى وَجْهِ عَلِیٍّ عِبَادَةٌ» (نگاه به‌صورت علی علیه‌السلام عبادت است).3
2. نگاه مهربانانه به پدر و مادر
رسول خدا صلی‌الله علیه وآله فرمودند:
النَّظَرُ إِلَى الْوَالِدَیْنِ بِرَأْفَةٍ وَ رَحْمَةٍ عِبَادَةٌ.4
نظر به پدر و مادر از روی مهربانى و عطوفت عبادت است.
3. نظر کردن به ذرّیه پیامبر صلی‌الله علیه وآله
از امام رضا علیه‌السلام روایت‌شده که فرمودند:
النَّظَرُ إِلَى ذُرِّیَّتِنَا عِبَادَةٌ
ازنظر کردن به ذریه ما عبادت است.
از حضرت پرسیدند: یابن رسول‌الله، آیا (فقط) نظر کردن به ائمه معصومین از شما عبادت است، یا نگاه بر جمیع ذرّیه پیامبر خدا صلی‌الله علیه وآله عبادت محسوب می‌شود؟
حضرت فرمودند:
بَلِ النَّظَرُ إِلَى جَمِیعِ ذُرِّیَّةِ النَّبِیِّ ص عِبَادَةٌ مَا لَمْ یُفَارِقُوا مِنْهَاجَهُ وَ لَمْ یَتَلَوَّثُوا بِالْمَعَاصِی.5
بلکه نظر کردن به تمام ذرّیه پیامبر صلی‌الله علیه وآله عبادت است؛ البتّه مادامی‌که از روش پیامبر صلی‌الله علیه وآله جدا نشده و خود را به معاصى نیالوده باشند.
4. نگاه به کعبه
امام صادق علیه‌السلام فرمودند:
النَّظَرُ إِلَى الْکَعْبَةِ عِبَادَةٌ .6
تماشاى کعبه عبادت است.
5. نگاه به قرآن
در روایت است که:
النَّظَرَ فِی الْمُصْحَفِ مِنْ غَیْرِ قِرَاءَةٍ عِبَادَة.7
نظر کردن در قرآن (حتی) بدون قرائت کردن آن، عبادت است.
در روایتی از رسول خدا صلی‌الله علیه وآله آمده است که فرمودند:
أَعْطُوا أَعْیُنَکُمْ حَظَّهَا مِنَ الْعِبَادَةِ (چشمانتان را از عبادات بهره‌مند سازید)
از حضرت پرسیدند: یا رسول‌الله! بهرۀ چشم از عبادت چیست؟
حضرت فرمودند:
النَّظَرُ فِی الْمُصْحَفِ وَ التَّفَکُّرُ فِیهِ وَ الِاعْتِبَارُ عِنْدَ عَجَائِبِه.8
(نگاه به قرآن و اندیشه در آن و عبرت گرفتن از شگفتی‌های آن)
6. نگاه به‌صورت عالم از روى محبت
از رسول خدا صلی‌الله علیه وآله روایت‌شده که فرمودند:
النَّظَرُ فِی وُجُوهِ الْعُلَمَاءِ عِبَادَةٌ (نگاه کردن به چهره علما عبادت است)
از امام صادق علیه‌السلام راجع به این سخن پیامبر صلی‌الله علیه وآله پرسیدند. امام علیه‌السلام فرمودند:
هُوَ الْعَالِمُ الَّذِی إِذَا نَظَرْتَ إِلَیْهِ ذَکَّرَکَ الْآخِرَةَ وَ مَنْ کَانَ خِلَافَ ذَلِکَ فَالنَّظَرُ إِلَیْهِ فِتْنَةٌ.9
(مقصود، آن عالمى است که هرگاه به او نگاه کنى، تو را به یاد آخرت بیندازد، و هر کس جز این باشد، نگاه کردن به او، فتنه است)
حتی رسول خدا صلی‌الله علیه وآله نگاه به درِ خانه عالم را هم عبادت دانسته‌اند؛ در آنجا که به علی علیه‌السلام فرمودند:
یَا عَلِیُّ سَاعَةُ الْعَالِمِ یَتَّکِئُ عَلَى فِرَاشِهِ یَنْظُرُ فِی الْعِلْمِ [عِلْمٍ] خَیْرٌ مِنْ عِبَادَةِ سَبْعِینَ سَنَةً وَ جعل النَّظَرَ إِلَى وَجْهِ الْعَالِمِ عِبَادَةً بَلْ وَ إِلَى بَابِ الْعَالِمِ عِبَادَةً.10
(اى على! یک ساعت دانشمند که در جاى خود نشیند و در علم فکر کند، بهتر از عبادت هفتادساله است و نگاه به‌صورت عالم عبادت هست، بلکه نگاه به در خانه عالم عبادت است).
7. نگاه مؤمن به صورت برادر مؤمن خود، از روى محبت
از رسول خدا صلی‌الله علیه وآله روایت‌شده که:
نَظَرُ الْمُؤْمِنِ فِی وَجْهِ أَخِیهِ حُبّاً لَهُ عِبَادَة.11
نگاه مؤمن به صورت برادر مؤمن خود از روى محبت، عبادت است.
8. نگاه کردن به دریا
از رسول خدا صلی‌الله علیه وآله روایت‌شده که:
النَّظَرُ فِی ثَلَاثَةِ أَشْیَاءَ عِبَادَةٌ النَّظَرُ فِی وَجْهِ الْوَالِدَیْنِ وَ فِی الْمُصْحَفِ وَ فِی الْبَحْر.12
نگاه کردن به سه چیز عبادت است. نگاه کردن به چهره پدر، نگاه کردن به قرآن و نگاه کردن به دریا.
پاورقی:
1. الکافی (ط - إسلامیة) ؛ ج4 ؛ ص240
2. الأمالی (للطوسی) ؛ ص350
3. المسترشد فی إمامة علی بن أبی طالب علیه السلام ؛ ص293
4. الأمالی (للطوسی) ؛ النص ؛ ص454
5. عیون أخبار الرضا علیه السلام ؛ ج2 ؛ محمد بن على ابن بابویه ؛ ص51
6. الکافی (ط - إسلامیة) ؛ ج4 ؛ ص240
7. من لا یحضره الفقیه ؛ ج2 ؛ ص205
8. مجموعة ورام ؛ ج1 ؛ ص250
9. مجموعة ورام ؛ ج1 ؛ ص84
10. عدة الداعی و نجاح الساعی ؛ احمد بن محمد ابن فهد حلى ؛ ص75
11. النوادر (للراوندی) ؛ ص11
12. صحیفة الامام الرضا علیه السلام ؛ ص90