«ترین»ها در بیان امیرالمؤمنین علیه‌السلام
در روایت است که زید بن صوحان از امیرالمؤمنین علیه‌السلام سؤالاتی کوتاه پرسید و حضرت با جملاتی کوتاه پاسخ آن سؤالات را بیان فرمودند:
یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَیُّ سُلْطَانٍ أَغْلَبُ وَ أَقْوَى قَالَ الْهَوَى
غالب‌ترین و قوی‌ترین سلطان: هوای نفس
قَالَ فَأَیُّ ذُلٍّ أَذَلُّ قَالَ الْحِرْصُ عَلَى الدُّنْیَا
ذلت‌بارترین خواری: حرص بر دنیا
قَالَ فَأَیُّ فَقْرٍ أَشَدُّ قَالَ الْکُفْرُ بَعْدَ الْإِیمَانِ
شدیدترین فقر: کفر بعد از ایمان
قَالَ فَأَیُّ دَعْوَةٍ أَضَلُّ قَالَ الدَّاعِی بِمَا لَا یَکُونُ
گمراه‌ترین دعوت: دعوت به چیزی که واقعیت ندارند
قَالَ فَأَیُّ عَمَلٍ أَفْضَلُ قَالَ التَّقْوَى
بافضیلت ترین عمل: پرهیزکاری
قَالَ فَأَیُّ عَمَلٍ أَنْجَحُ قَالَ طَلَبُ مَا عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ
کامیاب کننده ترین عمل: خواستن آنچه نزد خداست.
قَالَ فَأَیُّ صَاحِبٍ لَکَ شَرٌّ قَالَ الْمُزَیِّنُ لَکَ مَعْصِیَةَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ
بدترین مُصاحب (رفیق): آن که نافرمانی خداوند را در نظر انسان زینت دهد.
قَالَ فَأَیُّ الْخَلْقِ أَشْقَى قَالَ مَنْ بَاعَ دِینَهُ بِدُنْیَا غَیْرِهِ
شقی‌ترین مخلوق: کسی که دینش را به دنیای دیگری بفروشد
قَالَ فَأَیُّ الْخَلْقِ أَقْوَى قَالَ الْحَلِیمُ
قوی‌ترین مخلوق: شخص بردبار
قَالَ فَأَیُّ الْخَلْقِ أَشَحُّ قَالَ مَنْ أَخَذَ الْمَالَ مِنْ غَیْرِ حِلِّهِ فَجَعَلَهُ فِی غَیْرِ حَقِّهِ
بخیل‌ترین مخلوق: آن‌کسى که مال را از راه غیر حلال به دست آورده و آن را در غیر حق خودش مصرف نماید
قَالَ فَأَیُّ النَّاسِ أَکْیَسُ قَالَ مَنْ أَبْصَرَ رُشْدَهُ مِنْ غَیِّهِ فَمَالَ إِلَى رُشْدِهِ
باهوش‌ترین مردم: کسی که راه هدایتش را از جهل و گمراهی تشخیص دهد و به‌طرف آن گرایش پیدا کند
قَالَ فَمَنْ أَحْلَمُ النَّاسِ قَالَ الَّذِی لَا یَغْضَبُ
بردبارترین مردم: کسی که خشم نکند
قَالَ فَأَیُّ النَّاسِ أَثْبَتُ رَأْیاً قَالَ مَنْ لَمْ یَغُرَّهُ النَّاسُ مِنْ نَفْسِهِ وَ مَنْ لَمْ تَغُرَّهُ الدُّنْیَا بِتَشَوُّفِهَا
ثابت‌رأی ترین مردم: کسى که فریب مردم را نخورد و دنیا نیز با زرق‌وبرق خود او فریب ندهد
قَالَ فَأَیُّ النَّاسِ أَحْمَقُ قَالَ الْمُغْتَرُّ بِالدُّنْیَا وَ هُوَ یَرَى مَا فِیهَا مِنْ تَقَلُّبِ أَحْوَالِهَا
نادان‌ترین مردم: کسى که گول دنیا را بخورد، درصورتی‌که دگرگونی احوال دنیا را مشاهده می‌کند
قَالَ فَأَیُّ النَّاسِ أَشَدُّ حَسْرَةً قَالَ الَّذِی حُرِمَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةَ ذلِکَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبِینُ
پشیمان‌ترین مردم: کسى که از دنیا و آخرت محروم شده باشد و این خود زیان آشکارى است
قَالَ فَأَیُّ الْخَلْقِ أَعْمَى قَالَ الَّذِی عَمِلَ لِغَیْرِ اللَّهِ یَطْلُبُ بِعَمَلِهِ الثَّوَابَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ
نابیناترین مردم: آن‌کس که براى خداوند عملى انجام نداده و از خداوند انتظار ثواب دارد
قَالَ فَأَیُّ الْقُنُوعِ أَفْضَلُ قَالَ الْقَانِعُ بِمَا أَعْطَاهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ
بافضیلت ترین قناعت: آن‌کس به آنچه خداوند به وى عطا کرده باشد قانع باشد
قَالَ فَأَیُّ الْمَصَائِبِ أَشَدُّ قَالَ الْمُصِیبَةُ بِالدِّینِ
شدیدترین مصیبت: مصیبت در امور دین
قَالَ فَأَیُّ الْأَعْمَالِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ انْتِظَارُ الْفَرَجِ
محبوب‌ترین عمل نزد خداوند: انتظار فرج
قَالَ فَأَیُّ النَّاسِ خَیْرٌ عِنْدَ اللَّهِ قَالَ أَخْوَفُهُمْ لِلَّهِ وَ أَعْمَلُهُمْ بِالتَّقْوَى وَ أَزْهَدُهُمْ فِی الدُّنْیَا
بهترین مردم نزد خداوند: آن که بیشتر از همه از خداوند می‌ترسد، و تقواى بیشتر و زهد زیادترى دارد
قَالَ فَأَیُّ الْکَلَامِ أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ کَثْرَةُ ذِکْرِهِ وَ التَّضَرُّعُ إِلَیْهِ بِالدُّعَاءِ
بافضیلت ترین سخن در نزد خداوند: زیادی ذکر خدا و اظهار عجز به درگاه او با دعا نمودن
قَالَ فَأَیُّ الْقَوْلِ أَصْدَقُ قَالَ شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ
راست‌ترین سخن: گواهى دادن به اینکه «خدایی جز خداوند یکتا نیست»
قَالَ فَأَیُّ الْأَعْمَالِ أَعْظَمُ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ التَّسْلِیمُ وَ الْوَرَعُ
عظیم‌ترین عمل نزد خداوند: تسلیم در برابر خداوند و پرهیزکارى
قَالَ فَأَیُّ النَّاسِ أَصْدَقُ قَالَ مَنْ صَدَقَ فِی الْمَوَاطِنِ
راست‌گوترین مردم: کسى که در زمان‌های جنگ و میدان کارزار راست‌گو باشد
(منبع روایت: من لا یحضره الفقیه ؛ ج4 ؛ ص382)
