مداهنه یعنی چه؟
یکی از رفتارهای مذموم که مورد نکوهش قرار گرفته، "مداهنه " است.
ادهان و مداهنه به معنى نرمش و انعطاف به خرج دادن و کنایه است از روى خوش نشان دادن است و این تعبیر معمولاً در مورد انعطاف‌های مذموم و منافقانه به کار مىرود.1
خداوند در قرآن کریم دربارۀ کافران به رسول خدا می‌فرماید:
این تکذیبکنندگان دوست مىدارند تو و آنان هر یک درباره دین دیگرى مسامحه روا بدارید (وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَیُدْهِنُون)2؛
براساس آنچه نقل شده، کفار به رسول خدا صلی‌الله علیه وآله پیشنهاد کرده بودند از تعرض به خدایان ایشان کوتاه بیاید و ایشان هم متقابلاً متعرض پروردگار او نشوند.3
امیرالمؤمنین علیه‌السلام مداهنه کنندگان را چنین توصیف می‌کنند:
«وَ اعْلَمُوا رَحِمَکُمُ اللَّهُ أَنَّکُمْ فِی زَمَانٍ الْقَائِلُ فِیهِ بِالْحَقِّ قَلِیلٌ وَ اللِّسَانُ عَنِ الصِّدْقِ کَلِیلٌ وَ اللَّازِمُ لِلْحَقِّ ذَلِیلٌ أَهْلُهُ مُعْتَکِفُونَ عَلَى الْعِصْیَانِ مُصْطَلِحُونَ عَلَى الْإِدْهَانِ ...»4
خدا شما را بیامرزد، بدانید شما درزمانی زندگى مىکنید که در آن گویندۀ حقّ اندک؛ زبان از راست‌گویی ناتوان و آنان که بر حقّاند خوار هستند. مردم بر نافرمانى (خدا و رسولش) آماده‌شده‌اند و بر مماشات و سازگارى باهم همراه گشتهاند.
حکایتی عبرت‌آموز:
از امام باقر علیه‌السلام روایت شده:
أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى شُعَیْبٍ النَّبِیِّ (صلوات الله علیه) أَنِّی مُعَذِّبٌ مِنْ قَوْمِکَ مِائَةَ أَلْفٍ، أَرْبَعِینَ أَلْفاً مِنْ شِرَارِهِمْ وَ سِتِّینَ أَلْفاً مِنْ خِیَارِهِمْ
خداوند عزوجل به حضرت شعیب نبی علیه‌السلام وحی فرستاد که صد هزار نفر از قومت را عذاب می‌کنم؛ چهل هزار نفر از اشرار و شصت هزار نفر از نیکان را!
فَقَالَ (علیه‌السلام): یَا رَبِّ هَؤُلَاءِ الْأَشْرَارُ، فَمَا بَالُ الْأَخْیَارِ؟
عرض کرد: پروردگارا! اشرار مستحق عذاب هستند، اما نیکان را چرا عذاب می‌کنی؟!
فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ: «دَاهَنُوا أَهْلَ الْمَعَاصِی وَ لَمْ یَغْضَبُوا لِغَضَبِی»5
خداوند وحی فرستاد: زیرا آنان با معصیت‌کاران سازش کردند و به خاطر غضب من، نسبت به آنها خشمگین نشدند.
ترک نهی از منکر و مدارا با گناه‌کار باعث می‌شود رفته‌رفته قبح معصیت در جامعه از بین برود؛ تا جایی که معصیت‌کاران از انجام گناهان، شرم و ابایی نخواهند داشت؛ همان چیزی که نمونه‌های فراوانی از آن را می‌توان در جوامع امروزی مشاهده کرد.
پی‌نوشت:
1. تفسیر نمونه، ج24، ص 385
2. سوره قلم، آیه 9
3. المیزان فی تفسیر القرآن، ج19، ص 371
4. نهج البلاغه؛ خطبه 233
5. الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج5؛ ص 55