تمثیل قرآن براى انسان مُشرک و انسان مؤمن موحد
خداوند در قرآن کریم تمثیل زیبایی برای مؤمن و مُشرک فرموده است:
«ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً رَجُلاً فیهِ شُرَکاءُ مُتَشاکِسُونَ وَ رَجُلاً سَلَماً لِرَجُلٍ هَلْ یَسْتَوِیانِ مَثَلاً»1
خداوند مردى را مثال زده که چند شریک ناسازگار بر سر او نزاع کنند؛ و مردى را مثال زده که تنها مملوک یک نفر باشد؛ آیا این دو در مثل با هم یکسانند؟!
این آیه متضمن مثلى است که خداى تعالى براى انسان مُشرک و انسان مؤمن موحد زده است:
مشرکى که ارباب و آلهه متعدد و مختلف مىپرستد؛ طوری که همه آن آلهه در شخص وى شریکند و بر سر او با هم مشاجره دارند؛ این خدا به او دستور مىدهد کارى را انجام دهد و آن خداى دیگر او را از آن عمل نهى مىکند؛ و هر یک از خدایان مىخواهند که مشرک نامبرده بنده خصوصى او باشد و تنها او را خدمت کند.
و موحدى که خالص در اختیار یک مخدوم است واحدى با آن مخدوم در وى شرکت ندارد. در نتیجه موحد تنها او را بر طبق ارادهاش خدمت مىکند، بدون اینکه کسى با خدا بر سر او منازعه داشته باشد و نزاعش منجر به حیرت گردد.2
نتیجه اختلاف خدایان دروغین این میشود که آن مرد بدون منفعت باقى مىماند؛ و سرنوشت مؤمنی که در اختیار خدای یکتا است این میشود که شخص مؤمن موحد به ثمره خدمت خود مىرسد.3
مفسر بزرگ شیعه مرحوم علی بن ابراهیم قمی دربارۀ این آیه میفرماید:
این آیه تمثیلی در بارۀ علی علیه السلام و دربارۀ کسانی است که به آن حضرت ظلم کردند و حقش را غصب نمودند؛ و مراد از «مُتَشاکِسُونَ» همان کسانی هستند نسبت به علی علیه السلام کینه ورزیدند؛ و مراد از «رَجُلًا سَلَماً لِرَجُلٍ» أمیرالمؤمنین علیه السلام است که تسلیم امر رسول خدا صلی الله علیه وآله بود.4
همچنانکه از امیرالمؤمنین علیهالسلام روایت شده که در مورد این آیه فرمودند:
«أنا ذاک الرجل السلم لرسول الله صلّی الله علیه وآله»5
من این مرد هستم که تسلیم رسول خدا (صلی الله علیه وآله) مىباشم.
همچنین از امام باقر علیهالسلام روایت شده که فرمودند:
«الرجل السلم للرجل حقا علی و شیعته»6
شخصی که تنها فرمانبر یک نفر است، در واقع علی (علیه السلام) و شیعیان او هستند.
مرحوم استرآبادى دربارۀ این روایت میفرماید: مراد از «الرجل السلم» شیعیان حضرت علی علیه السلام هستند که تنها ولایت و محبت آن حضرت و اولادش را دارند و تنها از ایشان اطاعت میکنند.7
پی‌نوشت:
1. سوره زمر، آیه 29
2. المیزان فی تفسیر القرآن، ج17، ص 258
3. تفسیر القمی، ج2، ص: 249
4. تفسیر القمی، ج2، ص: 249
5. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج8، ص 775
6. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج8، ص 775
7. تأویل الآیات الظاهرة، ص: 505