دو نکتۀ لطیف دربارۀ اسم "الحیّ" خداوند

یکی از اسماء خداوند، نام مبارک «حیّ» است. همچنان که در قرآن کریم می‌خوانیم:

«اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّوم...»¹

«هُوَ الْحَیُّ لا إِلهَ إِلاَّ هُو...»²

«وَ تَوَکَّلْ عَلَى الْحَیِّ الَّذی لا یَمُوت...»³

 

دربارۀ این اسم خداوند دو نکتۀ لطیف وجود دارد:

نکتۀ اول: اسم "حىّ" به معناى کسى است که حیاتى ثابت داشته باشد؛ زیرا این کلمه صفت مشبه است و مانند سایر صفات مشبهه، دلالت بر دوام و ثبات دارد. برخلاف موجودات زندۀ عالم خلقت که حیات آن‌ها عارضى است و لذا زمانی زنده‏اند و سپس مى‏میرند.

نکتۀ دوم: حیات حقیقى، حیات خداوند است؛ زیرا حیات حقیقى باید طورى باشد که ذاتاً مرگ پذیر نباشد و عارض شدن مرگ بر آن محال باشد و این مسئله قابل‌تصور نیست مگر به اینکه حیات عین ذات حىّ باشد، نه عارض بر ذات او؛ و چون صفات خداوند عین ذات خدویند است، صفات او هم مثل زات او فناپذیر نیست؛ و همچنین این مسئله قابل‌تصور نیست مگر به اینکه حیات از خودش باشد نه اینکه دیگرى به او داده باشد؛ برخلاف موجودات زنده عالم خلقت که حیاتشان را از خداوند گرفته‌اند.⁴

پی‌نوشت:

1. سوره بقره، آیه 255

2. سوره غافر، آیه 65

3. سوره فرقان، آیه 58

4. برگرفته از المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏2، ص: 328