چرا ایرانیان شیعه شدند؟

یکی از مناطقی که فرهنگ و عقائد تشیع راحت‌تر جاهای دیگر در بین مردم رسوخ کرد و آنان را پیرو مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام نمود، ایران است.

امام دلیل این اقبال عمومی مردم ایران نسبت به جریان شیعی چه می‌تواند باشد؟

مرحوم شهید آیةالله مطهری دراین‌باره می‌فرماید:

«آن چیزى که بیش از هر چیز دیگر روح تشنه ایرانى را به‌سوی اسلام مى‏کشید، عدل و مساوات اسلامى بود. ایرانى قرن‌ها از این نظر محرومیت کشیده بود و انتظار چنین چیزى را داشت. ایرانیان مى‏دیدند دسته‏اى که بدون هیچ‌گونه تعصبى عدل و مساوات اسلامى را اجرا مى‏کنند و نسبت به آن‌ها بى‏نهایت حساسیت دارند، خاندان رسالت‏اند. خاندان رسالت پناهگاه عدل اسلامى، مخصوصاً ازنظر مسلمانان غیر عرب بودند».¹

برخلاف اهل‌بیت علیهم‌السلام که خواستار عدل و مساوات اسلامی در بین امت اسلام اعم از عرب و عجم بودند، مخالفین اقبالی به غیر عرب نشان نمی‌دادند و آن‌ها را از رسیدن به بعضی حقوقشان منع می‌کردند.

برای اثبات این ادعا، به گزارش تاریخی زیر که شهید مطهری هم آن‌ را آورده، اکتفا می‌کنیم:

 

از عَبَّادِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَسَدِیِّ روایت شده:

حضرت على علیه‌السلام در یک روز جمعه بر روى منبرى آجرى خطبه مى‏خواند، درحالی‌که ابن صوحان نشسته بود.

اشعث بن قیس کندى (از بزرگان عرب) با کنار زدن مردم جلو آمد و خطاب به امام گفت: یا امیرالمؤمنین! این سرخ رویان (یعنى ایرانیان و رویان)² جلو روى تو بر ما غلبه کرده‏ اند (و تو جلو این‌ها را نمى‏گیرى). سپس درحالی‌که غضبناک بود گفت: امروز مشخص خواهم داد که عرب چه منزلتی دارد!

در این هنگام حضرت على علیه‌السلام فرمود:

«مَنْ یُعْذِرُنِی مِنْ هَؤُلَاءِ الضَّیَاطِرَةِ یُقْبِلُ أَحَدُهُمْ یَتَقَلَّبُ عَلَى حَشَایَاهُ‏ وَ یُهَجِّدُ قَوْمٌ لِذِکْرِ اللَّهِ فَیَأْمُرُنِی أَنْ أَطْرُدَهُمْ فَأَکُونَ مِنَ الظَّالِمِینَ وَ الَّذِی فَلَقَ الْحَبَّةَ وَ بَرَأَ النَّسَمَةَ لَقَدْ سَمِعْتُ مُحَمَّداً صلی‌الله علیه وآله یَقُولُ: لَیَضْرِبُنَّکُمْ وَ اللَّهِ عَلَى الدِّینِ عَوْداً کَمَا ضَرَبْتُمُوهُمْ عَلَیْهِ بَدْءاً»

چه کسى معذور می‌دارد مرا از کیفر دادن به این مردم ستبراندام (شکم‌گنده) که تا نیمروز بر بستر خود می‌غلتند، درحالی‌که قومى‏ براى شب‌زنده‌داری از بستر خود برمی‌خیزند؟ به من می‌گوید که آنان را طرد کنم و از ستمکاران گردم؟! قسم به خدا که دانه را شکافت و آدمى را آفرید، از رسول خدا صلی‌الله علیه وآله شنیدم که فرمود: «آنان با شما عرب‌ها خواهند جنگید تا به دین بازگردید، همچنان که شما در آغاز با ایشان جنگیدید تا به دین درآیند».³

برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به:

مجموعه ‏آثار استاد شهید مطهرى (خدمات متقابل اسلام و ایران)، ج‏14، ص 126

پی نوشت:

1. مجموعه ‏آثار استاد شهید مطهرى (خدمات متقابل اسلام و ایران)، ج‏14، ص 126

2. یعنون العجم‏ و الرّوم‏ و العرب تسمّى الموالیّ‏ الحَمْرَاء (النهایة فی غریب الحدیث و الأثر؛ ج‏1؛ ص 438)

3. الغارات (ط - القدیمة)؛ ج‏2؛ ص 340