دو قسم همراهی خداوند با انسان

«إِنَّ اللَّهَ مَعَ‏ الصَّابِرینَ»، «اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ‏ الْمُتَّقینَ»، «أَنَّ اللَّهَ مَعَ‏ الْمُؤْمِنین‏»، «إِنَّ اللَّهَ مَعَ‏ الَّذینَ اتَّقَوْا وَ الَّذینَ هُمْ مُحْسِنُون‏».

این آیات همگی حکایت از همراهی خداوند با صابران، متقین، مؤمنین و محسنین دارند.

 

سؤال: چرا در این آیات خداوند معیتش را به بعضی از انسان‌ها اختصاص داده است، درحالی‌که خداوند همیشه و در همه‌جا با تمامی انسان‌ها همراه است؟!

جواب این است که همراهی خداوند با انسان‌ها دو نوع است:

1. معیت عمومی؛ همان چیزی که آیه «وَ هُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ ما کُنْتُمْ»¹ (او با شماست هر جا که باشید) حکایت دارد. خداوند بر اساس کمال مطلق خویش، نامحدود بوده و در همه مکان‌ها و در همه زمان‌ها با مخلوقاتش همراه است.

2. معیت اختصاصی؛ این همان معیتی است که آیات فوق بر آن دلالت دارند. معیتی که خداوند با مؤمنین، متقی، صابران و محسنین دارد به معنی اشراف خاص پروردگار بر این انسان‌ها است.

مرحوم علامه طباطبایی در ذیل آیه شریفه «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرینَ»² می‌فرماید:

اینکه فرمود «خدا با صابران است»، این معیت غیرازآن معیتى است که در آیه: «وَ هُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ ما کُنْتُمْ» (او با شماست هر جا که باشید) آمده است؛ زیرا معیت در آیه «وَ هُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ ما کُنْتُمْ»، معیت احاطه و قیمومت است؛ به خلاف معیت در آیه موردبحث که به معناى یاری‌کردن صابران است.³

پی نوشت:

1. سوره حدید، آیه 4

2. سوره بقره، آیه 153

3. المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏1، ص: 345