اثبات توحید خداوند در قرآن کریم به‌وسیلۀ برهان تمانع
*قُلْ لَوْ کانَ مَعَهُ آلِهَةٌ کَما یَقُولُونَ إِذاً لاَبْتَغَوْا إِلى ذِی الْعَرْشِ سَبیلاً*[1]
این آیه احتجاجی است علیه مشرکین[2] و در آن یکی از ادلۀ توحید خداوند متعال بیان شده که در لسان دانشمندان و فلاسفه به‌عنوان «دلیل تمانع» معروف شده است.[3]
می‌فرماید: اى پیامبر «به آنها بگو اگر با خداوند قادر متعال، خدایان دیگرى بود- آن‌چنان‌که آنها مىپندارند- این خدایان سعى مىکردند راهى به خداوند بزرگ صاحب عرش (که همان الله متعال است) پیدا کنند و بر او غالب شوند». یعنى آنها هم مىخواستند مالک عرش اعلا شوند و بر پهنه جهان هستى حکومت کنند و به همین جهت به مبارزه با او برمىخاستند؛ زیرا طبیعى است که هر صاحب قدرتى مىخواهد قدرت خود را کامل‌تر و قلمرو حکومت خویش را بیشتر کند و اگر راستى خدایانى وجود داشت این تنازع و تمانع بر سر قدرت و گسترش حکومت در میان آنها درمی‌گرفت.[4]
بنابراین لازمه تعدد وجود، اختلاف است؛ زیرا اگر هیچ‌گونه اختلافى در رویه و برنامه و جهات دیگر نباشد، تعدد معنى نخواهد داشت بلکه هر دو یک‌چیز خواهند بود.[5]
