سفارش‌های امام حسن عسکری علیه‌السلام به شیعیانشان
از امام حسن عسکری علیه‌السلام روایت شده که به شیعیان خود فرمودند:
«أُوصِیکُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ الْوَرَعِ فِی دِینِکُمْ وَ الِاجْتِهَادِ لِلَّهِ وَ صِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ إِلَى مَنِ ائْتَمَنَکُمْ مِنْ بَرٍّ أَوْ فَاجِرٍ وَ طُولِ السُّجُودِ وَ حُسْنِ الْجِوَارِ فَبِهَذَا جَاءَ مُحَمَّدٌ ص»
شما را به پرهیزگارى خدا و پارسایى در دین خود و کوشش براى خدا و راستى گفتار و پرداخت امانت به کسى که امانتى به شما سپرده، از نکوکار و بدکار، و طول سجده و خوش همسایگى سفارش مىکنم که محمد صلّى اللَّه علیه و آله به این روش آمده است.
«صَلُّوا فِی عَشَائِرِهِمْ وَ اشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ أَدُّوا حُقُوقَهُمْ»
در عشیره های آنان نماز بخوانید و بر (تشییع) جنازههایشان حاضر شوید و از بیمارانشان عیادت کنید و حقوقشان را بپردازید.
«فَإِنَّ الرَّجُلَ مِنْکُمْ إِذَا وَرِعَ فِی دِینِهِ وَ صَدَقَ فِی حَدِیثِهِ وَ أَدَّى الْأَمَانَةَ وَ حَسَّنَ خُلُقَهُ مَعَ النَّاسِ قِیلَ هَذَا شِیعِیٌّ فَیَسُرُّنِی ذَلِکَ»
پس هرگاه یکی از شما در دینش پارسا و در گفتارش راستگو باشد و امانت را بپردازد و با مردم نیک‌خویى کند، خواهند گفت: «این یک شیعه است» و من از این سخن شاد مىشوم.
«اتَّقُوا اللَّهَ وَ کُونُوا زَیْناً وَ لَا تَکُونُوا شَیْناً جُرُّوا إِلَیْنَا کُلَّ مَوَدَّةٍ وَ ادْفَعُوا عَنَّا کُلَّ قَبِیحٍ فَإِنَّهُ مَا قِیلَ فِینَا مِنْ حُسْنٍ فَنَحْنُ أَهْلُهُ وَ مَا قِیلَ فِینَا مِنْ سُوءٍ فَمَا نَحْنُ کَذَلِکَ لَنَا حَقٌّ فِی کِتَابِ اللَّهِ وَ قَرَابَةٌ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ وَ تَطْهِیرٌ مِنَ اللَّهِ لَا یَدَّعِیهِ أَحَدٌ غَیْرُنَا إِلَّا کَذَّابٌ
از خدا بپرهیزید و (موجب) آراستگى (و آبرومندى ما) باشید نه مایه زشتى (و بد نامى)؛ هرگونه دوستى را براى ما جلب کنید و هر پندار زشت (مردم) را از ما دور سازید؛ زیرا هر خوبى که در حقّ ما گفته شود، ما شایسته آن هستیم و هر بدى که در حقّ ما گفته شود، ما آنچنان نیستیم. برای ما را در کتاب خدا حقّى است و خویشاوندی با رسول خدا صلی الله علیه و آله برای ما است و ما از سوی خدا تطهیر و پاک شمرده شده‌ایم و هرکس دیگر به غیر از ما مدّعى این مقام باشد، دروغگو است.
«أَکْثِرُوا ذِکْرَ اللَّهِ وَ ذِکْرَ الْمَوْتِ وَ تِلَاوَةَ الْقُرْآنِ وَ الصَّلَاةَ عَلَى النَّبِیِّ ص فَإِنَّ الصَّلَاةَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ عَشْرُ حَسَنَاتٍ»
بسیار یاد خدا و یاد مرگ کنید و بسیار قرآن بخوانید و بر پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله زیاد صلوات بفرستید؛ زیرا صلوات بر رسول خدا صلی الله علیه و آله ده حسنه دارد.
«احْفَظُوا مَا وَصَّیْتُکُمْ بِهِ وَ أَسْتَوْدِعُکُمُ اللَّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکُمُ السَّلَامَ»[1]
آنچه را به شما سفارش کردم حفظ کنید، شما را به خدا مىسپارم و به شما درود مىگویم.
توضیح اول:
مراد از «هذا» در «بِهَذَا جَاءَ مُحَمَّدٌ ص» یا خصوص خوش همسایگی است و یا کل سفارشات ماسبق اعم از تقوا، پارسایی، اجتهاد، راستگویی، امانت داری و خوش همسایگی. در هر صورت تمام این سفارشات، مکارمی است که رسول خدا صلی الله علیه و آله برای تبلیغ و انجام آنها مبعوث شده است؛ همچنانکه آن حضرت فرمود:
«بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَحَاسِنَ الْأَخْلَاق»[2]
من برانگیخته شده‌ام تا نیکى هاى اخلاقى را به کمال و تمام برسانم.
توضیح دوم:
مراد از عشیره‌های آنان در «صَلُّوا فِی عَشَائِرِهِمْ»، یا عشیره‌های عموم مسلمانان است و یا عشیره‌های خصوص اهل سنت. به احتمال زیاد امام علیه‌السلام خصوص اهل تسنن را اراده کرده و به شیعیانشان سفارش کرده اند تا در میان اهل تسنن و حتی نماز جماعت آنان حاضر شوند تا بدین سبب موجبات تألیف قلوب آنان و وحدت مسلمین را فراهم سازند. همچنانکه از امام صادق علیه‌السلام هم سفارشی با همین عبارت (صَلُّوا فِی عَشَائِرِهِم)[3] صادر شده و مرحوم علامه مجلسی از از قول بعضی از شارحین، آن را به قرینۀ مقام، حضور در نماز جماعت اهل سنت معنی کرده است.[4]