اهمیت شدید مسئلۀ مهلت دادن به بدهکار در شرع مقدس
یکی از واجبات شرع مقدس این است که اگر بدهکار توان پرداخت بدهی‌اش را نداشته باشد، باید به او مهلت داده شود تا در وقتی که توانایی پیدا کرد بدهی اش را بپردازد.
این مسئله به اندازه ای مهم است که در بعضی از روایات، کسانی که بر ناتوانی بدهکار در پرداخت بدهی واقف هستند، از اقامۀ شهادت بر علیه او دربارۀ بدهی‌اش، منع شده‌اند.
از امام صادق علیه السلام روایت شده که فرمودند:
«... لَا تُقِیمُوهَا عَلَى الْأَخِ فِی الدَّیْنِ الضَّیْرَ»
در مورد بدهی برادرتان علیه او شهادت ضرری ندهید (یعنی علیه برادر دینی بدهکارتان، اقامۀ شهادتی نکنید که آن شهادت منجر به ضرری بر او شود؛ ضرری که برادر دینی‌تان مستحق آن ضرر نیست[1])
از آن حضرت پرسیده شد: «ضیر» (شهادت ضرری) چیست؟! حضرت فرمود:
«إِذَا تَعَدَّى فِیهِ صَاحِبُ الْحَقِّ الَّذِی یَدَّعِیهِ قِبَلَهُ خِلَافَ مَا أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ رَسُولُهُ ص وَ مَثَلُ ذَلِکَ أَنْ یَکُونَ لِرَجُلٍ عَلَى آخَرَ دَیْنٌ وَ هُوَ مُعْسِرٌ وَ قَدْ أَمَرَ اللَّهُ تَعَالَى بِإِنْظَارِهِ حَتَّى یَیْسَرَ فَقَالَ "فَنَظِرَةٌ إِلى مَیْسَرَةٍ"[2] وَ یَسْأَلُکَ أَنْ تُقِیمَ الشَّهَادَةَ وَ أَنْتَ تَعْرِفُهُ بِالْعُسْرِ فَلَا یَحِلُّ لَکَ أَنْ تُقِیمَ الشَّهَادَةَ فِی حَالِ الْعُسْرِ»[3]
اگر صاحب حقّى که ادّعاى حقّ نسبت به این بدهکار دارد، دربارۀ بدهکار برخلاف آنچه خداوند عزوجل و رسول او دستور دادهاند، تعدّى کند - و مشابه این مسئله است آن که، کسى از دیگر طلبی دارد، ولی بدهکار توان پرداخت بدهی اش را نداشته باشد؛ و خداوند متعال دستور داده که طلبکار در انتظار بماند تا بدهکار بتواند بدهی اش را پرداخت نماید. خداوند فرموده است: «او را تا هنگام توانایى، مهلت دهید» - و طلبکار از تو مىخواهد تا به نفع او بر بدهکار بودن بدهکار اقامۀ شهادت کنی، با این که تو مىدانى بدهکار توان پرداخت بدهی اش را ندارد؛ بنابراین بر تو جایز نیست که در حال نداری بدهکار بر علیه او اقامۀ شهادت کنی.