بدترین خصلتهای مردان که بهترین خصلتهای زنان محسوب میشود!
از امیرالمؤمنین علیهالسلام روایت شده که فرمودند:
«خِیَارُ خِصَالِ النِّسَاءِ شِرَارُ خِصَالِ الرِّجَالِ الزَّهْوُ وَ الْجُبْنُ وَ الْبُخْلُ فَإِذَا کَانَتِ الْمَرْأَةُ مَزْهُوَّةً لَمْ تُمَکِّنْ مِنْ نَفْسِهَا وَ إِذَا کَانَتْ بَخِیلَةً حَفِظَتْ مَالَهَا وَ مَالَ بَعْلِهَا وَ إِذَا کَانَتْ جَبَانَةً فَرِقَتْ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ یَعْرِضُ لَهَا»[1]
بهترین خصلتهای زنان، بدترین خصلتهای مردان است و آن خصلت ها عبارتند از «کبر» و «ترسیدن» و « بخل ورزیدن». پس هرگاه زن متکبّره باشد (به کسى جز شوهرش) سر فرود نمىآورد و هرگاه بخیل و زفت باشد مال خود و شوهرش را نگاه مىدارد و هرگاه ترسو باشد از آنچه به او رو آورد (و موجب بد نامى و خشم شوهرش گردد) مىترسد (و دورى مىگزیند).
نکتۀ مهمی که دربارۀ فوق وجود دارد این است که:
از این روایت نمیتوان استفاده کرد که تمام بهترین خصلتهای زنان، بدترین خصلتهای مردان است؛ همچنانکه نمیتوان چنین استفاده کرد که هر یک از خصلتهای کبر، ترس و بخل، در همه جا برای زنان فضیلت محسوب میشود! زیرا این روایت درصدد بیان وظیفۀ زنان در رفتار با اجانب و اهتمام او به پاسداشت حریم عرض و مال همسرش است.
بنابراین روایت فوق چنین تفسیر میشود که: هرچند تکبر یکی از رذایل اخلاقی محسوب میشود، ولی اگر رویگردانی و عدم ملاطفت نسبت به نامحرمان، باعث حفاظت زن از تعدی اجانب و مصون ماندن حریم عفاف گردد، این رفتار برای زن فضیلت محسوب میشود؛ در عین حال که این صفت (تکبر) در مواضع دیگر و در جاهایی که پای اجانب در میان نبوده و ریبهای وجود نداشته باشد، نکوهیده شده است.
همینطور هرچند ترسو بودن انسان نکوهیده شده است، ولی ترس باعث شود که زن از آنچه و موجب بد نامى و خشم شوهرش شود دورى کند، این نوع ترس برای او فضیلت محسوب میشود؛ در عین حال که این صفت (ترس) در مواضع دیگر و در جاهایی که انسان باید شجاع و نترس باشد، نکوهیده شده است.
و همینطور هرچند بخل ورزیدن، خصلت زشتی است، ولی اگر باعث شود که زن نگهبان اموال شوهرش باشد و آن را با بخشش بدون رضایت شوهر به دیگران پراکنده نکند، این خصلت، برای زن پسندیده خواهد بود؛ در عین حال که این خصلت (بخل) در مواضع دیگر و در جاهایی که انسان باید از اموال خودش بخشش داشته باشد، نکوهیده شده است.