سلیم بن قیس هلالى‏ که بود؟

سلیم بن قیس هلالى‏

ولادت‏

شیخ ابو صادق، سلیم بن قیس هلالى عامرى کوفى، از خواص اصحاب امیر المؤمنین و امام حسن و امام حسین و امام زین العابدین و امام باقر علیهم السلام است.

سلیم، دو سال قبل از هجرت به دنیا آمده و در نتیجه، هنگام شهادت پیامبر اکرم صلى اللّه علیه و آله و سلم 12 سال داشته است.

او در 16 سالگى وارد مدینه شده و در ابتداى ورود با حوادث دردناکى روبرو شد.

مقام و منزلت‏

سلیم، در پیشگاه معصومین علیهم السلام مورد وثوق بوده و از علوم سرشار آنان بهره‏مند شده است. او از قدماى علماى اهل بیت علیهم السلام است و از بزرگان اصحاب آنان محسوب شده و نزد آنان محبوبیت خاصى داشته است.

او صاحب« کتاب اسرار آل محمد صلى الله علیهم اجمعین» یا« کتاب سلیم بن قیس» است که کتابى مشهور بوده و شهرت سلیم نیز بیشتر به خاطر همین کتاب اوست، زیرا این کتاب اولین کتابى است که بعد از پیامبر صلى اللّه علیه و آله و سلم تألیف شده و به دست ما رسیده است.

حوادث تلخ‏

سلیم بن قیس مشاهده کرد که امیر المؤمنین على علیه السلام خانه نشین شده و کتاب خدا را با رأى و دلخواه خود تفسیر و تأویل کرده‏اند. از طرفى عموم مردم را از نقل حدیث منع کرده و آنها را وادار کرده‏اند که فقط به قرائت کلمات قرآن اکتفا کنند.

اولین اقدام سلیم ملازمت امیر المؤمنین على علیه السلام بود که آن را در تمام حالات بر خود لازم دانست و خود را به منابع وحى متصل نمود. سپس با اصحاب آن حضرت به خصوص سلمان و ابو ذر و مقداد ارتباط خصوصى پیدا کرد.

دوران جوانى‏

در سن 25 سالگى به سفر حج رفت و خطابه ابوذر را در کنار خانه خدا شنید و آن را نوشت. سپس به مدینه باز گشت و در مدینه بود تا زمانى که ابوذر را در سال 34 هجرى به ربذه تبعید کردند. او به عنوان عیادت ابوذر به ربذه رفت و در آنجا مطالبى از ابوذر پرسید و جواب‏هاى او را در کتابش ثبت کرد.

یاور امام على( ع)

در ابتداى خلافت حضرت، سلیم به سن 37 سالگى رسیده بود و زمینه براى ثبت و ضبط حقایق برایش آماده‏تر بود، ولى برخى به جاى قدردانى و استفاده از مقام والاى امامت و عصمت، به خاطر منافع دنیوى بناى مخالفت با امیر المؤمنین على علیه السلام را گذاشتند و مقدمات جنگ با آن حضرت را فراهم کردند.

در همه این قضایا سلیم در کنار آن حضرت بود و از اولیا و خواص اصحاب آن حضرت به شمار مى‏آمد.

سلیم از فدائیان لشکر امیر المؤمنین علیه السلام بود که معروف به‏«شرطة الخمیس» بودند شرطة الخمیس عده زیادى از اصحاب امیر المؤمنین علیه السلام بودند که با خود عهد کرده بودند شمشیر را به دست گرفته و هر چه مولایشان دستور داد بدون هیچ گونه سؤال و توضیح خواستن، آن را عمل نمایند و آن حضرت نیز بهشت را براى آنان تضمین نماید.

او پس از پیروزى در جنگ جمل همراه حضرت على علیه السلام وارد بصره شد و خطبه آن حضرت را در شهر بصره و در خانه زیاد نوشت.

سلیم در جنگ صفین نیز در لشگر امیر المؤمنین علیه السلام بود و با یک دست شمشیر و با دست دیگر قلم به دست گرفته بود و به دفاع از آن حضرت و ثبت وقایع مى‏پرداخت.

در طول ایام خلافت امیر المؤمنین علیه السلام، سلیم خطبه‏هاى حضرت را ثبت نموده و در موارد مختلفى از کتابش آورده است.

بعد از شهادت آن حضرت در سال 40 هجرى، سلیم از اصحاب امام حسن علیه السلام و بعد از شهادت آن حضرت در سال 50 هجرى در شمار اصحاب امام حسین علیه السلام در آمد پس از شهادت آن حضرت نیز در شمار اصحاب امام زین العابدین علیه السلام قرار گرفت.

وفات‏

سلیم در زمان حجاج بن یوسف در سال 75 هجرى متوارى شد و از شهرى به شهر دیگر فرار مى‏کرد تا خود را از ستم او حفظ کند و سرانجام در سرزمین فارس به شهر بزرگى به نام‏«نوبند جان» در نزدیکى شیراز رسید.

سلیم در آنجا اقامت گزید و پس از تربیت نوجوانى به نام‏«ابان بن ابى عیاش» کتاب خود را به او سپرد و در سال 76 هجرى، در سن 78 سالگى، پس از عمرى خدمت در راه محمد و آل محمد علیهم السلام به سوى معشوق و معبود خویش پر کشید.

 

منبع: نرم افزار جامع الأحادیث 5/3؛ فرهنگ جامع روایات پیامبر اکرم «ص» و اهل بیت «ع»؛ قسمت معرفی کتاب «کتاب سلیم بن قیس الهلالی»