دلیل برتری انسان بر ملائکه
از عبد اللَّه بن سنان نقل شده که گفت: از حضرت امام صادق علیه‌السلام سؤال کردم: «آیا فرشتگان برتر هستند یا بنی آدم»؟
حضرت فرمودند:
«قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رَکَّبَ فِی الْمَلَائِکَةِ عَقْلًا بِلَا شَهْوَةٍ وَ رَکَّبَ فِی الْبَهَائِمِ شَهْوَةً بِلَا عَقْلٍ وَ رَکَّبَ فِی بَنِی آدَمَ کِلَیْهِمَا فَمَنْ غَلَبَ عَقْلُهُ شَهْوَتَهُ فَهُوَ خَیْرٌ مِنَ الْمَلَائِکَةِ وَ مَنْ غَلَبَتْ شَهْوَتُهُ عَقْلَهُ فَهُوَ شَرٌّ مِنَ الْبَهَائِم»[1]
امیر المؤمنین على‌بن‌ابى‌طالب علیه‌السلام فرمودند: خداوند عزّوجلّ در فرشتگان عقل را بدون شهوت قرار داد و در چهارپایان شهوت را بدون عقل نهاد و در فرزندان آدم هر دو را قرار داد. حال اگر عقل کسى بر شهوتش غالب گردد، به یقین از فرشتگان بهتر بوده و آن که شهوتش بر عقلش غالب شود، حتما از چهار پایان بدتر مىباشد.
با توجه به این روایت، انسان به خودی خود و بدون لحاظ کردن عقلش هیچ برتری بر سایر موجودات ندارد؛ بلکه این عقل انسان است که با چیره شدن بر شهوت او، انسان را از ملائکه برتر می‌کند و یا اینکه با مغلوب شدن به شهوتش او را از حیوانات پست‌تر می‌کند.
دلیل برتری انسان بر ملائکه (در صورت اطاعت پروردگار) هم این است که ملائکه مجبور به اطاعت و ترک شهوت هستند؛ ولی انسان با قادر بودن بر نافرمانی خداوند، رو به اطاعت از پروردگار می‌آورد. پس از ملائکه برتر می‌شود.
همچنین دلیل پست تر بودن انسان از حیوانات (در صورت نافرمانی و شهوترای) این است که حیوان اگر رو به شهوت می‌آورد، به خاطر غریزه خدادادی و محرومیت از عقل است؛ ولی انسان با وجود اینکه عقل و قدرت انتخاب دارد، مغلوب شهوت می‌شود. پس از حیوانات پست‌تر می‌شود.