هشدرهای امام باقر علیه السلام به کسانی که به دین منتسب هستند
از ابى الربیع شامى روایت شده که امام باقر علیه‌السلام به من فرمود:
«وَیْحَکَ یَا أَبَا الرَّبِیعِ لَا تَطْلُبَنَّ الرِّئَاسَةَ وَ لَا تَکُنْ ذِئْباً وَ لَا تَأْکُلْ بِنَا النَّاسَ فَیُفْقِرَکَ اللَّهُ وَ لَا تَقُلْ فِینَا مَا لَا نَقُولُ فِی أَنْفُسِنَا فَإِنَّکَ مَوْقُوفٌ وَ مَسْئُولٌ لَا مَحَالَةَ فَإِنْ کُنْتَ صَادِقاً صَدَّقْنَاکَ وَ إِنْ کُنْتَ کَاذِباً کَذَّبْنَاکَ»[1]
واى بر تو اى ابا ربیع! مبادا ریاست بخواهى.
مبادا گرگى کنى[2] و به نام ما، مال مردم را بخورى که خدا تو را فقیر سازد.
درباره ما مگو آنچه خود درباره خود نگفتیم، زیرا تو به‌ناچار (در قیامت) بازداشت و بازخواست شوى و اگر راست‌گو باشى، ما تو را تصدیق کنیم و اگر دروغ‌گو باشى، تو را تکذیب کنیم.
چند نکته از روایت فوق:
1. ریاست‌طلبی ممنوع
نباید هدف انسان رسیدن به ریاست و سروری بر دیگران باشد، بلکه باید تمام تلاشش انجام آنچه خداوند از او خواسته است باشد.
البته ممکن به خاطر استعداد، ظرفیت علمی و مدیریتی و شایستگی‌ای که در او وجود دارد، در بعضی مواقع وظیفۀ او پذیرش مسئولیت و ریاست باشد که این امر مذمومی نیست؛ ولی نباید هدف اصلی او ریاست باشد، بلکه ریاست را برای حفظ شریعت و برای خدمت به خلق به کار بگیرد.
2. گرگ‌صفت نباشیم
خصوصیتی که گرگ دارد این است که گرگ تنها یک گوسفند را خواهد خورد ولی وقتی به یک گله میزند همه‌ی گله را زخمی می‌کند و در آخر آن یک گوسفند را با خود می‌برد.
شاید منظور از روایت فوق در نهی از گرگ‌صفت بودن اشاره به این مطلب باشد که انسان باید به بهرۀ خود از دنیا قانع باشد و نباید با تجاوز به حق‌الناس و چپاول بیت‌المال حقوق دیگران را ضایع کند.
3. به نام دین، به کام خود
بهره‌کشی نکنیمهرچقدر انسان انتسابش به دین بیشتر شود، به خاطر این انتساب و شهرتی که از طریق آن به دست می‌آورد، بیشتر در معرض امتحان الهی قرار می‌گیرد. چه انسان‌هایی که از این موقعیت سوءاستفاده کردند و به نام دین و به کام خود مبالغی را به بهانه‌ها و عناوین مختلف از مردم اخذ کردند و بدون اینکه حق امانت‌داری را رعایت کنند و آن را در جای خود مصرف کنند، برای رفاه و لذائذ نفسانی خود مصرف نمودند.[3]
4. دربارۀ معصومین علیهم‌السلام غلوّ نکنیم
انسان باید ائمه را آن‌چنان‌که خودشان فرموده‌اند به خود و دیگران بشناسد و نباید در حق آنان افراط‌وتفریط بنماید.
بسیاری از مذاهب ساختگی و انحرافی که به‌عنوان محبت حضرات ائمه معصومین علیهم‌السلام ساخته‌شده‌اند، ناشی از غُلُوی بوده که در حق این حضرات انجام‌گرفته است. همچنان که برخی، آنان را تا درجۀ ربوبیت، خالقیت و الوهیت بالابرده‌اند و برخی نیز قائل به حلول یا اتحاد ایشان با پروردگار متعال شده‌‌اند.[4]
[1] الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج2؛ ص 298
[2] در بعضی از نسخه‌های کتاب شریف کافی، به‌جای ذِئْب، کلمۀ «ذَنْب» آمده و معنی چنین می‌شود که «از جاهلان تبعیت نکن» (الکافی؛ طبع الإسلامیة؛ تحقیق علی‌اکبر غفارى و محمد آخوندى)
[3] مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول؛ ج10؛ ص 124
[4] مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول؛ ج10؛ ص 124