اسرار و رموز مراسم «حج»
مراسم حج درواقع عبادتى را نشان مى دهد که عمیقاً با خاطره مجاهدات ابراهیم علیه‌السلام و فرزندش اسماعیل علیه‌السلام و همسرش هاجر آمیخته است.
قربانى کردن، یادآور مسئله قربانى ابراهیم علیه‌السلام است که عزیزترین عزیزانش و شیرینترین ثمره عمرش را در این میدان درراه خدا ایثار کرد. قربانی کردن رمز گذشت از همه‌چیز درراه معبود است. قربانى کردن مظهرى است براى تهى نمودن قلب از غیر یاد خدا.
جمرات (سه ستون سنگى مخصوصى که حجاج در مراسم حج آنها را سنگ‌باران مىکنند و در هر بار هفت سنگ با مراسم مخصوص به آنها مىزنند) یادآور خاطره مبارزۀ ابراهیم علیه‌السلام قهرمان توحید با وسوسه هاى شیطان است که سه بار بر سر راه او ظاهر شد و تصمیم داشت او را در این میدان «جهاد اکبر» گرفتار سستى و تردید کند؛ اما هر زمان ابراهیم قهرمان او را با سنگ از خود دور ساخت. مفهوم این مراسم این است که همه شما نیز در طول عمر در میدان جهاد اکبر با وسوسه هاى شیاطین روبرو هستید و تا آنها را سنگسار نکنید و از خود نرانید پیروز نخواهید شد.
هنگامی‌که به «صفا» و «مروه» می‌آییم و مى بینیم گروه‌گروه مردم از این کوه کوچک به آن کوه کوچک تر مى روند و ازآنجا به این بازمی‌گردند و بی‌آنکه چیزى به دست آورده باشند این عمل را تکرار مى کنند، گاه مى دوند و گاه راه مى روند، یادآور داستان سعى و تلاش آن زن باایمان «هاجر» را براى نجات جان فرزند شیرخوارش اسماعیل در آن بیابان خشک و سوزان به خاطر مى آوریم که چگونه بعدازاین سعى و تلاش خداوند او را به مقصدش رسانید، چشمه زمزم از زیر پاى نوزادش جوشیدن گرفت، ناگهان چرخ زمان به عقب برمی‌گردد، پرده ها کنار مى رود و خود را در آن لحظه در کنار «هاجر» مى بینیم و با او در سعى و تلاشش همگام مى شویم که درراه خدا بى سعى و تلاش کسى به‌جایی نمى رسد.
تفسیر نمونه؛ ج19؛ ص 125 و 126