اوصاف امام رضا (ع) در بیان رسول خدا (ص)
از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله روایت شده که در ضمن ذکر ائمۀ بعد از امام حسین علیه‌السلام، نام امام علی بن موسی الرضا علیه‌السلام را بردند و فرمودند:
«یَخْرُجُ [مِنْ صُلْبِ] مُوسَى عَلِیٌّ ابْنُهُ یُدْعَى بِالرِّضَا مَوْضِعُ الْعِلْمِ وَ مَعْدِنُ الْحِلْمِ»
از صلب موسى (امام کاظم علیه‌السلام) فرزندش على (امام رضا علیه‌السلام) را به دنیا خواهد آمد که به (لقب) «رضا» خوانده شود؛ او جایگاه علم و معدن حلم است.
سپس فرمود:
«بِأَبِی الْمَقْتُولُ فِی أَرْضِ الْغُرْبَة»[1]
پدرم به فداى (آن) کشته شده در دیار غربت باد.
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله در این روایت نورانی، امام رضا علیه‌السلام را به اوصافی ستودند که عبارتند از:
1.«الرِّضَا»
علت اینکه آن جناب را رضا نام نهادند از این جهت بود که خداوند عزوجل از وى رضایت داشت و همچنین حضرت رسول و ائمه علیهم‌السلام راضی بودند. همچنین گفته شده: علت نامگذاری آن جناب به «رضا» براى این بود که مخالف و الفت‌گیرنده[2] از وى راضى بودند».[3]
2. «مَوْضِعُ الْعِلْمِ»
از حضرت امام موسی بن جعفر علیه‌السلام روایت شده که به پسرانش فرمود:
«هَذَا أَخُوکُمْ عَلِیُّ بْنُ مُوسَى الرِّضَا عَالِمُ آلِ مُحَمَّدٍ فَسَلُوهُ عَنْ أَدْیَانِکُمْ وَ احْفَظُوا مَا یَقُولُ لَکُمْ»[4]
این برادر شما على‌بن‌موسی‌الرضا، عالم آل محمد (صلی‌الله‌علیهم‌اجمعین) است؛ مسائل خود را از وى بپرسید و مطالبی که به شما می‌گوید را نگهدارى کنید.
3. «مَعْدِنُ الْحِلْمِ»
امام رضا علیه‌السلام مانند سایر معصومین علیهم‌السلام به معدن حلم توصیف شده است.
«حِلْم» یعنى خوددارى نفس و طبیعت از هیجان خشم[5] و حلیم کسی است بر خشم خویش مسلط است و نسبت به مجازات خطاکار عجله نمی‌کند.
4. «الْمَقْتُولُ فِی أَرْضِ الْغُرْبَة»
از آنجا که امام رضا علیه السلام در سرزمین خراسان و دور از وطن، خانواده و اقوام خویش که در مدینه بودند، به شهادت رسید، به «غریب» توصیف شده است.
نکتۀ جالب این روایت نورانی، کلام رسول خدا صلی الله علیه و اله است که دربارۀ امام رضا علیه السلام فرمود: «بِأَبِی الْمَقْتُولُ فِی أَرْضِ الْغُرْبَة» (پدرم فدای کسی که در سرزمین غربت به شهادت رسید)؛ و این نشان از شدت محبت و عنایت آن حضرت به امام على‌بن‌موسی‌الرضا علیه السلام دارد سالها بعد از ایشان به دنیا آمده است.