علائم ظهور امام زمان علیه‌السلام

علائم ظهور رخدادهایى را ‌می‌گویند که در آستانه ظهور امام غایب علیه‌السلام در جهان پیش مى‏آیند.

بنا بر روایات معصومین علیهم السلام، نشانه ‏هاى ظهور بر دو دسته ‏اند: نشانه‌های حتمی که بى‏گمان پیش از ظهور تحقّق مى یابند و بر هیچ شرط و قیدى معلّق نیستند؛ و تحقّق نشانه‏ هاى غیر حتمى که معلّق به شرط هایى هستند.

الف. نشانه‏ هاى حتمى

درباره شمار این نشانه ‏ها، ظاهر روایات مختلف است. برخى روایات، شمار آنها را پنج و برخى دیگر ده دانسته‏ اند (زمینه ‏سازان انقلاب جهانى مهدى‏، 28).

مهم‏ترین نشانه‏ هاى حتمى عبارت‏ند از:

1. خروج سفیانى: بنابر ظاهر روایات، سفیانى مردى است از نسل ابوسفیان که از جایى در شام قدیم خروج مى‏کند و بسیارى از مسلمانان را مى‏فریبد و بخش وسیعى از سرزمین اسلامى را تصرّف مى‏کند (کمال الدّین و تمام النّعمة، 2/ 557). در کوفه و نجف به قتل عام شیعیان مى‏پردازد و براى یافتن و کشتن آنان جایزه مى‏گذارد.

سخن روایات درباره مدّت حکومت سفیانى مختلف است و از هفت تا نه ماه را یاد کرده‏اند. علّامه مجلسى احتمال داده است که علّت این اختلاف، تقیّه یا بداء باشد. (بداء)؛ (بحارالانوار، 52/ 216).

برخى معتقدند که «سفیانى» نام فرد مشخّصى نیست؛ بلکه کسى است که در آستانه ظهور، خروج مى‏کند و در صفات اخلاقى و عملى او همانند ابوسفیان است (فرهنگ نامه مهدویّت‏، 153). از روایاتى دیگر برمى‏آید که سفیانى، یک تن نیست؛ بلکه مراد، دو نفر است. یکى از این دو تن در منطقه زوراء قیام مى‏کند که بنابر روایات همان بغداد است و به قتل مى‏رسد و فرد دیگر در شام خروج مى‏کند (زمینه ‏سازان انقلاب جهانى مهدى‏، 60- 28).

2. صیحه آسمانى: ندایى است آسمانى که نام حضرت مهدى (ع) را به گوش همه مردم جهان مى‏رساند. این نداى بلند از جبرئیل (ع) است و در شب 23 رمضان به گوش مى‏رسد و همه مردم زمین آن را به زبان خود مى‏شنوند (منتخب الاثر، 449).

3. قتل نفس زکیّه: در این باره که «نفس زکیّه» کیست، روایات گفته ‏اند، سیّدى است پاکدل که میان رکن و مقام در مکّه معظّمه به شهادت مى‏رسد. شهادت او از نشانه‏ هاى حتمى ظهور است (بحارالانوار، 52/ 204 و 206).

بنابر یک روایت، پانزده روز پس از شهادت نفس زکیّه، امام زمان (ع) ظهور مى‏کند (همان، 192).

در روایتى دیگر آمده است که نفس زکیّه سفیر امام زمان (ع) به سوى مردم مکّه است (همان، 307). بنابر پاره‏اى روایات، او از نسل امام حسن (ع) و بنابر برخى دیگر، از نسل امام حسین (ع) است.

هنگام خروج سفیانى به مدینه‏ مى ‏رود و مردم را به اتحاد و یگانگى فرا مى‏خواند و چون لشکریان سفیانى به مدینه مى‏رسند، به مکّه مى‏رود و به دعوت مردمِ آنجا مى‏پردازد. سرانجام در ماه ذى ‏الحجّه پس از مراسم حجّ او را در پیش خانه خدا و حرم امن، در برابر چشم مردم مى‏کشند (زمینه‏ سازان انقلاب جهانى مهدى، 75 و 77).

4. دجّال: خروج دجّال را برخى روایات از علائم ظهور دانسته ‏اند و برخى دیگر از علائم قیامت (اشراط السّاعة) دانسته‌اند؛ از آن رو که قیام جهانى حضرت مهدى (ع) از مقدّمات قیامت است، برخى نشانه‏ هاى آن را- مانند خروج دجّال- نشانه برپایى قیامت نیز دانسته‏ اند (بحارالانوار، 52/ 209؛ کتاب الغیبة، شیخ طوسى/ 267).

درباره ماجراى دجّال احادیث فراوانى از پیامبر (ص) نقل کرده‏ اند که بسیارى از آنها از طریق اهل سنّت روایت گشته‏ اند. از این احادیث، برخى جعلى و ساختگى‏ اند و نمى‏توان بدانها اعتماد کرد (یوم الخلاص‏، 515).

«دجّال» به معناى انسان فریبکارى است که حق را مى‏پوشاند و باطل را به جامه حق درمى‏ آورد (مجمع البحرین‏، الرّبع الثانى/ 11). بنابر ظاهر روایات، دجّال، مردى ستمگر و فریبکار است که در آستانه ظهور، قیام مى‏کند و بسیارى از مردم را مى‏فریبد. روایات، اوصاف شگفتى بدو نسبت داده و از آنچه مى‏کند و سرانجام او سخن گفته ‏اند.

برخى معتقدند که «دجّال» نام شخص معیّنى نیست. در پاره‏اى روایات آمده است که دجّال‏ هاى فراوانى خواهند آمد و تا خروج دجّالى، که از نشانه‏ هاى ظهور است، هفتاد دجّال خروج مى‏کنند.

بیش‏تر روایاتى که از دجّال سخن گفته ‏اند، قابل اعتماد نیستند (یوم الخلاص، 516؛ فرهنگ نامه مهدویّت‏، 149). برخى معاصران نیز دجّال را کنایه از کفر جهانى و سیطره فرهنگ مادّى بر جهان دانسته‏ اند (تاریخ الغیبة الکبرى‏، 532).

ب. نشانه‏ هاى غیر حتمى:

برخى از نشانه‏ هاى غیر حتمى عبارت‏اند از:

گرفتن ماه و خورشید در ماه رمضان (منتخب الاثر، 440)

ظهور آتشى در آسمان (بحارالانوار، 52/ 240)

زلزله بزرگ در شام (همان، 216)

جنگ‏هاى پى در پى و مرگ بسیارى از مردم جهان (منتخب الاثر، 560)

ظهور و گسترش علم و دانش در قم (همان، 443)

بالا گرفتن ظلم و فساد در جهان (بحارالانوار، 52/ 260- 256).

 

منبع: فرهنگ شیعه، ص 341 الی 343